Οι εργαζόμενοι στο Τμήμα Αρχαιοτήτων αποφάσισαν όπως, την Τετάρτη 10/11/2021 μεταξύ των ωρών 08:00-09:00, κατέλθουν σε αυθόρμητη, μονόωρη στάση εργασίας και όπως πραγματοποιήσουν συγκεντρώσεις στις εισόδους των τεσσάρων Αρχαιολογικών Μουσείων (Κυπριακό Μουσείο Λευκωσία, Αρχαιολογικό Μουσείο Επαρχίας Λεμεσού, Αρχαιολογικό Μουσείο Επαρχίας Λάρνακας και Αρχαιολογικό Μουσείο Επαρχίας Πάφου).

Οι εργαζόμενοι στο Τμήμα Αρχαιοτήτων κατά τους τελευταίους μήνες είχαν δημοσιοποιήσει με ανακοινώσεις τις ανησυχίες τους αναφορικά με την υπό συζήτηση πρόταση για ένταξη των αρχαιοτήτων στο υπό ίδρυση Υφυπουργείο Πολιτισμού. Εκτιμούσαμε ότι η αρμοδιότητα για τις αρχαιότητες, που σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας ανήκει στο Κράτος, με τη συζητούμενη μεταβολή θα διαμοιραζόταν στις δύο κοινότητες. Συναφώς προβαίναμε στην εκτίμηση, ότι η μετατροπή των αρχαιοτήτων σε ζήτημα των δύο κοινοτήτων, σε περίπτωση λύσης θα οδηγούσε στον διαμοιρασμό τους στα συνιστώντα κρατίδια.

Όταν δημοσιοποιήθηκε το νομοσχέδιο περί ίδρυσης Υφυπουργείου Πολιτισμού, οι ανησυχίες μας εντάθηκαν περαιτέρω, καθώς γινόταν πλέον σαφές, ότι το υπό ίδρυση υφυπουργείο θα έχει αρμοδιότητες για τα θέματα  πολιτισμού μόνο της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Σημειώνουμε, ότι το καθ’ ύλην  αρμόδιο Τμήμα Αρχαιοτήτων κρατήθηκε συστηματικά εκτός των διαβουλεύσεων και της διαμόρφωσης του νομοσχεδίου.

Τα πρόσφατα δημοσιεύματα στον τύπο, τα οποία αναφέρονται στο έγγραφο για την αποκεντρωμένη ομοσπονδία που επέδωσε η κυβέρνηση στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών τον περασμένο Απρίλιο, δυστυχώς φαίνεται ότι επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες μας. Εκεί γίνεται λόγος για εκχώρηση αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος στα συνιστώντα κρατίδια, σχετικά με την προστασία των αρχαιοτήτων, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της αδειοδότησης ανασκαφών. Θεωρούμε ότι αυτή η εξέλιξη οδηγεί την αρχαιολογική κληρονομιά και τη διαχείριση της σε επικίνδυνες ατραπούς, εφόσον δημιουργούνται ασάφειες και εν δυνάμει παθογένειες που ενδέχεται να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα με απρόβλεπτες προεκτάσεις.

Αδυνατούμε να κατανοήσουμε για ποιους λόγους οι αρμοδιότητες για τις αρχαιότητες θα πρέπει να διαμοιραστούν στα συνιστώντα κρατίδια.

Οι ενστάσεις μας επί τούτου ήταν και είναι ξεκάθαρες. Ο πολιτισμός μιας χώρας με ιστορία 11.000 ετών, ο οποίος βρισκόταν πάντα σε δημιουργικό διάλογο και γόνιμη αλληλεπίδραση με όλους τους γειτονικούς πολιτισμούς δεν μπορεί και δεν νοείται να τεμαχίζεται και να διαμοιράζεται σε επιμέρους τμήματα. Ο πολιτισμός της Κύπρου είναι ενιαίος και αδιαίρετος και επομένως αδιαίρετη θα πρέπει να είναι και η διοικητική ευθύνη για την προστασία, διατήρηση και προβολή του. Η αρχαιολογία γράφει ιστορία και ο πολιτισμός δημιουργεί ταυτότητες έχοντας την δύναμη ανάλογα με τη χρήση του να συνενώσει ή να διαχωρίσει. Αυτό αποδεικνύουν  αναρίθμητα παραδείγματα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ας αναρωτηθούμε όλοι ποιος είναι ο ρόλος που θα θέλαμε να διαδραματίσει η διαχείριση της αρχαιολογικής κληρονομιάς μιας επανενωμένης Κύπρου, μιας χώρας που τόσο έχει υποφέρει από πολιτιστικούς διαχωρισμούς και μισαλλοδοξία.

Ο Περί Αρχαιοτήτων Νόμος καθορίζει τις αρχαιότητες ως επιστημονικά ενιαίες και αδιαίρετες και το Σύνταγμα τις κατοχυρώνει ως ιδιοκτησία του Κράτους. Οι εργαζόμενοι στο Τμήμα Αρχαιοτήτων, ως επαγγελματίες που καθημερινά υπηρετούν την επιστήμη της αρχαιολογίας και την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας, έχουν χρέος να προειδοποιήσουν για τους κινδύνους, αν εκτιμούν ότι τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας επί των αρχαιοτήτων της τίθενται σε κίνδυνο.