Του Γιώργου Μιχαηλίδη

Eιδικούς χώρους με σκοπό να κρατούνται οι ανήλικοι κατάδικοι ηλικίας 16-21 ετών που  καταδικάζονται από το Δικαστήριο Ανηλίκων για αδικήματα που διέπραξαν πριν από το 18ο έτος της ηλικίας τους καλείται να εντοπίσει η Κυβέρνηση.

Η πρόταση που κατατέθηκε στο Υπουργικό από το Υπουργείο Δικαιοσύνης εγκρίθηκε στη συνεδρία της 30ης Ιουλίου. Η πρόταση αυτή χρονολογείται, ενώ η τέως Υπουργός Έμιλυ Γιολίτη ήταν υπέρμαχη της αγοράς ειδικού κτιρίου που θα φιλοξενούνται οι ανήλικοι. Σημειώνεται ότι οι ανήλικοι κατάδικοι βρίσκονται και στις Φυλακές σε ξεχωριστό χώρο από τους υπόλοιπους,  ωστόσο κρίθηκε σκόπιμο να βρεθούν εκτός από το σωφρονιστικό ίδρυμα. Σημειώνεται ότι  νόμος  καθιστά ως έσχατο μέτρο την κράτηση των παιδιών τα οποία θα ορίζονται πλέον ως την ηλικία των 21 ετών. 

>>> H offsite τώρα και στο Google News - Ακολουθείστε μας

Η ίδια η Επίτροπος Νομοθεσίας Λουϊζα Χριστοδουλίδου - Ζαννέτου που ανέλαβε τη συγγραφή του νόμου δήλωσε στην Offsite ότι είναι απαραίτητο το κράτος να βρει χώρους για τους ανήλικους κατάδικους προς εξυπηρέτηση της νομοθεσίας για το σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης Φιλικής προς τα Παιδιά.

Με βάση το νόμο, το Δικαστήριο, εάν κρίνει ότι είναι απαραίτητος ο περιορισμός της προσωπικής ελευθερίας παιδιού, λαμβάνει υπόψη: Tην  ηλικία και ατομική κατάσταση του παιδιού, καθώς και τις ιδιαίτερες περιστάσεις της περίπτωσης.

Έσχατο μέτρο

Με βάση το νόμο όμως, καθίσταται  ως έσχατο μέτρο η κράτηση των παιδιών. Ο νόμος είναι  ιδιαίτερα πρωτοποριακός για τα Κυπριακά δεδομένα αφού, μεταξύ άλλων:  

• Eγκαθιδρύει δομές και διαδικασίες αποδικαστικοποίησης, οι οποίες μέχρι σήμερα ήταν  άγνωστες στο Κυπριακό νομικό σύστημα.
• Τέτοιες διαδικασίες και προσεγγίσεις ισχύουν εδώ και χρόνια σε άλλα νομικά συστήματα Κρατών-μελών της Ε.Ε., αλλά και άλλων χωρών, και ιδιαίτερα στην Ιρλανδία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, των οποίων τα συστήματα ποινικής δικαιοσύνης για παιδιά αποτέλεσαν τη βάση για την ετοιμασία του νομοσχεδίου αυτού.

Το νομοσχέδιο  αφορά: Στην πρόληψη και αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας, μέσα από την εγκαθίδρυση ειδικών δομών και θεσμών σε όλα τα στάδια των διαδικασιών, σε σχέση, τόσο με παιδιά που ενεργούν χωρίς καταλογισμό, όσο και σε σχέση με παιδιά που είναι ποινικά υπεύθυνα, στη βάση των βασικών αρχών που καθορίζονται στις Διεθνείς Πράξεις.

Τα ειδικά δικαστήρια ανηλίκων, έχουν  εξουσίες και αρμοδιότητες πολύ διαφορετικές από αυτές των άλλων δικαστηρίων, στη βάση και πάλι της αρχής ότι, η κράτηση παιδιών αποτελεί το έσχατο μέτρο. Επιβάλλονται εναλλακτικές ποινές ή μέτρα διαχείρισης των παιδιών που έρχονται σε σύγκρουση με το Νόμο. (Για  παράδειγμα, μέσω προγραμμάτων αποδικαστικοποίησης, κηδεμονίας, συμβουλευτικής, κοινοτικής επιτήρησης κ.ά). 

>>> Κατεβάστε τώρα το application της offsite - ΕΔΩ για Android & ΕΔΩ για iOS

Βασική αρχή είναι ότι τα παιδιά που είναι ποινικά υπεύθυνα δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται από το σύστημα δικαιοσύνης των ενηλίκων, ανεξάρτητα από το αδίκημα το οποίο διέπραξαν και όλες οι διαδικασίες πρέπει να είναι φιλικές προς τα παιδιά. 

Παράλληλα, με το νομοσχέδιο εισάγονται μέτρα πρόληψης με οριζόντιο τρόπο, καθώς, επίσης, υποστηρικτικές δομές σε κάθε στάδιο της διαδικασίας. 

Οι υποχρεώσεις των λειτουργών

Στο νόμο , καθορίζονται οι υποχρεώσεις των λειτουργών των δημόσιων αρχών σε περίπτωση διάπραξης αδικήματος από παιδί ηλικίας κάτω των 14 ετών. Οι λειτουργοί δημόσιων αρχών, όταν έχουν εύλογες υποψίες ότι ένα παιδί έχει διαπράξει ποινικό αδίκημα, οφείλουν να αποταθούν στην Αστυνομία, η οποία με τη σειρά της, φροντίζει όπως ο επιμελητής παιδιού ενημερώσει τους γονείς ή κηδεμόνες του παιδιού αλλά και τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.

Όταν περιέρχεται στην αντίληψη των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας ότι ένα παιδί δεν λαμβάνει ικανοποιητική φροντίδα και προστασία, οι υπηρεσίες προχωρούν άμεσα στη σύγκληση ενός Οικογενειακού Συμβουλίου Ευημερίας. Κύρια αρμοδιότητα του Συμβουλίου είναι η αξιολόγηση  κατά πόσο ένα παιδί χρειάζεται ειδική φροντίδα ή προστασία, την οποία είναι απίθανο να λάβει υπό τις συνθήκες που επικρατούν στο οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον. Απώτερος στόχος του Συμβουλίου είναι η προστασία του παιδιού και η πρόληψη εμφάνισης μελλοντικής παραβατικής συμπεριφοράς.

Ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας μπορεί να αναστείλει  την ποινική δίωξη και το παιδί δύναται να παραπέμπεται σε Πρόγραμμα Αποδικαστικοποίησης. Το πρόγραμμα στοχεύει στο να βοηθήσει το παιδί να αντιληφθεί τις συνέπειες του αδικήματος, αλλά και να αποτρέψει την εμφάνιση μελλοντικών παραβατικών συμπεριφορών.

Το Δικαστήριο  Παιδιών, απαρτίζεται από δικαστές που θα εξειδικεύεται και εκπαιδεύεται σε θέματα νεανικής παραβατικότητας.  Το Δικαστήριο θα μπορεί να αναβάλει την ενώπιόν του διαδικασία και να παραπέμψει το παιδί σε Οικογενειακό Συμβούλιο Ευημερίας Παιδιού. Επιπλέον, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, το Δικαστήριο δύναται με διάταγμά του να διατάξει τη σύγκληση Συμβουλίου Παιδιού, το οποίο θα καταβάλει προσπάθεια για να υιοθετήσει σχέδιο δράσης για το παιδί, το οποίο θα ανταποκρίνεται στις προσωπικές ανάγκες και περιστάσεις του.

Οι εναλλακτικές ποινές

Παραδείγματα εναλλακτικών ποινών που προβλέπονται, είναι:

• (α)   Επίπληξη του παιδιού,
• (β)  Επιβολή προστίμου ή/και επιβολή καταβολής των εξόδων ή/και αποζημίωσης στο θύμα από το παιδί,
• (γ) Διάταγμα που υποχρεώνει τον γονέα ή κηδεμόνα να καταβάλει αποζημίωση στο θύμα,
• (δ)  Διάταγμα γονικής επιτήρησης,
• ε) Διάταγμα επιβολής κοινοτικής επιτήρησης,
• (στ) Διάταγμα κράτησης σε χώρο κράτησης παιδιών,
• (ζ)  Αναστολή ποινής κράτησης,
• (η)  Διάταγμα παρακολούθησης με ηλεκτρονικό βραχιολάκι.