Στην συμβολή όλων στην ενότητα και την ομοψυχία και ακούραστη προβολή των δίκαιων του λαού μας μέσα από κάθε διεθνές βήμα κάλεσε η Πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου, σε ομιλία της, για τη Μέρα Μνήμης Κρατητηρίων στην Κοκκινοτριμιθιά.

Μιλώντας στον χώρο των Κρατητηρίων της Κοκκινοτριμιθιάς, η κ. Δημητρίου είπε ότι η γενιά του 1955-1959 ύψωσε υπερήφανα τη σημαία του αγώνα για ελευθερία. «Τόλμησε να αναμετρηθεί άφοβα με μια αποικιοκρατική δύναμη και να διεκδικήσει το αυτονόητο, το αναφαίρετο δικαίωμα κάθε λαού για ελευθερία, αυτοδιάθεση και εθνικό αυτοπροσδιορισμό. Εμπνευσμένοι από το ηρωικό ελληνικό παρελθόν μας, οι αγωνιστές του 1955-1959, επώνυμοι και ανώνυμοι, υπήρξαν άξιοι συντελεστές ενός μνημειώδους κεφαλαίου της κυπριακής ιστορίας».

Σημείωσε ότι στις κρίσιμες στιγμές που διανύουμε σήμερα, όπου η δημοκρατία όσο ποτέ άλλοτε δεν είναι δεδομένη και η απειλή μιας νέας παγκόσμιας σύρραξης προβάλλει εφιαλτική, «επιβάλλεται να γυρνάμε το βλέμμα στο ηρωικό παρελθόν μας, για να προσδιορίζουμε το μέλλον μας».

Είπε ότι σκόπιμα επιλέγει να παρευρίσκεται στα κρατητήρια, «γιατί είναι μια επώδυνη υπόμνηση του μεγάλου χρέους που έχουμε ως πολιτεία απέναντι στους ανθρώπους που μαρτύρησαν υποφέροντας τα πάνδεινα και υπερβαίνοντας το "εγώ" για το "εμείς"».

Ανέφερε ότι 3.362 πολιτικοί κρατούμενοι ήταν έγκλειστοι στα τρία και πλέον έτη λειτουργίας των κρατητηρίων. Πρόσθεσε ότι διαβιούσαν μέσα και γύρω από τσίγκινα παραπήγματα περιφραγμένα με ψηλά συρματοπλέγματα, στο έλεος των καιρικών συνθηκών, κοιμόντουσαν σε τσιμεντένια κρεβάτια, βασανίζονταν μαρτυρικά, δέχονταν απειλές για τη ζωή τους και, ακόμη χειρότερα, για τις ζωές των οικογενειών τους.

Η έναρξη της λειτουργίας των Κρατητηρίων Κοκκινοτριμιθιάς την 21η Νοεμβρίου 1955 ήταν το αποτέλεσμα της διά νόμου κατάργησης από τους Βρετανούς αποικιοκράτες του δικαιώματος habeas corpus, στις 15 Ιουλίου 1955, που επέτρεπε την προσωποκράτηση και τη φυλάκιση, χωρίς τη διατύπωση κατηγορίας και χωρίς τη διεξαγωγή δίκης, οποιουδήποτε προσώπου εναντίον του οποίου υπήρχαν υποψίες ότι ήταν μέλος ή διατηρούσε σχέσεις με την ΕΟΚΑ, είπε η Πρόεδρος της Βουλής.

Ανέφερε ότι τέτοια κρατητήρια λειτούργησαν στις Κεντρικές Φυλακές, στο Κάστρο της Κερύνειας, στον Αστυνομικό Σταθμό Ομορφίτας, στην Πύλα, το Πολέμι, τη Λίμνη, την Πέργαμο, το Μάμμαρη, το Πυρόι, την Αγύρτα.

Η κ. Δημητρίου αναφέρηκε στο σύστημα οργάνωσης που είχε οργανωθεί υπό τη διεύθυνση του Συμβουλίου των Κρατητηρίων, και παρά την αυστηρή επίβλεψη των Βρετανών, με βασικούς στόχους τη διαφώτιση και τη διατήρηση του υψηλού φρονήματος των κρατουμένων μέσω της διοργάνωσης ομιλιών και συζητήσεων, καθώς και της κυκλοφορίας της χειρόγραφης εφημερίδας Ιχθύς, που συντασσόταν από τους ίδιους τους κρατουμένους.

«Με αξιοθαύμαστη τόλμη οι κρατούμενοι οργάνωσαν τέσσερις επιτυχημένες αποδράσεις. Οι δεκαεπτά συνολικά δραπετεύσαντες ρίχθηκαν, πιστοί στο καθήκον για απελευθέρωση της πατρίδας μας, κατευθείαν στον ένοπλο αγώνα», σημείωσε, δείχνοντας τις προτομές όσων κατόρθωσαν να δραπετεύσουν, που βρίσκονται στο προαύλιο των κρατητηρίων.

Τα κολαστήρια έκλεισαν τις πύλες τους στις 22 Φεβρουαρίου 1959, μετά τη λήξη του Αγώνα και την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, σημείωσε η Πρόεδρος της Βουλής. «Στέκουν όμως μέχρι σήμερα, για πάντα «κατοικητήριο της ψυχής του Απελευθερωτικού Αγώνα 1955-1959», για να υπενθυμίζουν στις νέες γενιές το εθνικό μας χρέος για λύτρωση και λευτεριά", κατέληξε.

Διαβάστε αυτούσια την ομιλία της ΠτΒ:

«Αξιότιμοι κύριοι βουλευτές,

Αξιότιμε κύριε Αρχηγέ της Εθνικής Φρουράς,

Αγαπητοί κύριοι πρόεδροι του Συνδέσμου Πολιτικών Κρατουμένων ΕΟΚΑ, του Συνδέσμου

Αγωνιστών ΕΟΚΑ, του Συμβουλίου Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959,

Αγαπητή διευθύντρια του Περιφερειακού Γυμνασίου Κοκκινοτριμιθιάς,

Κυρίες και κύριοι,

Κάθε φορά που βρίσκομαι εδώ σε τούτο τον χώρο, που πλημμυρίζει από το μεγαλείο ψυχής των ηρώων και ηρωίδων μας… Που είναι γεμάτος απ’ το ενεργειακό φορτίο της αυτοθυσίας τους… Εδώ που ο πόνος και η οδύνη λύγισαν μπρος στη νίκη του ψυχικού σθένους… Που οι κρατούμενοι έδωσαν τα πιο ηχηρά «χαστούκια» αρετής και τόλμης στους βασανιστές τους…  

Νιώθω το ίδιο αίσθημα…

Δεν πρέπει να μας ξεγελούν οι χάρτες, φίλες και φίλοι… Δεν είναι μικρή η Κύπρος μας. Μεγάλη είναι! Διότι γέννησε ήρωες! Διότι γέννησε λεβέντες και λεβέντισσες με ψυχές τόσο πλατιές, που χωράνε κάθε σπιθαμή αυτού του ελληνικού χώματος. Κι είναι γραφτό της να στέκει με υψωμένο το ανάστημα στις σελίδες της ιστορίας, αγέρωχη μπροστά στους κάθε λογής επίδοξους εμπόρους. Είναι μεγάλη η Κύπρος μας, διότι οι άνθρωποί της έδωσαν αλύγιστοι αγώνες ωραίους, αγώνες ιερούς, αγώνες για την ελευθερία. Και εμείς οφείλουμε να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων.

Είναι πραγματικά με δέος και με μεγάλη συγκίνηση που παρευρίσκομαι και φέτος εδώ στα Κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς σε αυτή τη σεμνή εκδήλωση μνήμης του αγώνα του λαού μας για αυτοδιάθεση, του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959, αλλά και απότισης φόρου τιμής σε αυτούς και αυτές που αγωνίστηκαν για την εκπλήρωση των εθνικών μας ιδεωδών. Και ομολογώ ότι σκόπιμα επιλέγω να έρχομαι εδώ γιατί είναι μια επώδυνη υπόμνηση του μεγάλου χρέους που έχουμε ως πολιτεία απέναντι στους ανθρώπους που μαρτύρησαν υποφέροντας τα πάνδεινα και υπερβαίνοντας το «εγώ» για το «εμείς».

Τρεις χιλιάδες τριακόσιοι εξήντα δύο πολιτικοί κρατούμενοι βίωσαν το μαρτύριο του εγκλεισμού στα τρία και πλέον έτη λειτουργίας των κρατητηρίων/ κολαστηρίων. Διαβιούσαν μέσα και γύρω από τσίγκινα παραπήγματα περιφραγμένα με ψηλά συρματοπλέγματα, στο έλεος των καιρικών συνθηκών, κοιμόντουσαν σε τσιμεντένια κρεβάτια, βασανίζονταν μαρτυρικά, δέχονταν απειλές για τη ζωή τους και, ακόμη χειρότερα, για τις ζωές των οικογενειών τους. Κι όμως, τα αναχρονιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν κατάφεραν να τους πτοήσουν!

Παραθέτω τη συγκλονιστική μαρτυρία της  κρατούμενης Μ.Λ:

«Συνελήφθηκα στις 13 Οκτώβρη 1956 και με μετέφεραν στα κρατητήρια της Ομορφίτας. Παρ΄ ότι ήμουν έγκυος με χτύπησε ο λοχίας Τζέφρεϋ Λιντς. Με χτυπούσε και έλεγε ότι θα με κάνει κομμάτια εμένα και το έμβρυο. Μετά από δύο μέρες απέβαλα». Όταν η υπόθεση έφτασε στη βρετανική βουλή, ο υπουργός Αποικιών δήλωσε ότι η Μ.Λ. δεν βασανίστηκε αλλά υπέστη «σηπτική αποβολή».

Η έναρξη της λειτουργίας των Κρατητηρίων Κοκκινοτριμιθιάς την 21η Νοεμβρίου 1955 ήταν το αποτέλεσμα της διά νόμου κατάργησης από τους Βρετανούς αποικιοκράτες του δικαιώματος habeas corpus, στις 15 Ιουλίου 1955, που επέτρεπε την προσωποκράτηση και τη φυλάκιση, χωρίς τη διατύπωση κατηγορίας και χωρίς τη διεξαγωγή δίκης, οποιουδήποτε προσώπου εναντίον του οποίου υπήρχαν υποψίες ότι ήταν μέλος ή διατηρούσε σχέσεις με την ΕΟΚΑ. Με τέτοια αυθαίρετα -και εναντίον κάθε έννοιας δικαίου- μέσα οι Βρετανοί αποικιοκράτες προσπάθησαν, μάταια, να κάμψουν το φρόνημα του αγωνιζόμενου λαού μας.

Έσπειραν την Κύπρο με κρατητήρια οι αποικιοκράτες. Στις Κεντρικές Φυλακές, στο Κάστρο της Κερύνειας, στον Αστυνομικό Σταθμό Ομορφίτας, στην Πύλα, το Πολέμι, τη Λίμνη, την Πέργαμο, το Μάμμαρη, το Πυρόι, την Αγύρτα. Και από τη σπορά γεννήθηκαν ήρωες και ηρωίδες! Πατριώτες κάθε ηλικίας, παιδιά και ηλικιωμένοι, πατριώτες κάθε μορφωτικού επιπέδου και από όλους τους επαγγελματικούς χώρους, αγρότες, δικηγόροι, δάσκαλοι, ιερείς, βασανίζονταν, εξευτελίζονταν, φυλακίζονταν. Μα, οι ιστορίες τους πυράκτωσαν τον πόθο των Κυπρίων για ελευθερία!

Φίλες και φίλοι,

Παρά τα αυστηρά μέτρα επιτήρησης των Βρετανών, στα Κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς είχε στηθεί ένα άψογο σύστημα οργάνωσης υπό τη διεύθυνση του Συμβουλίου των Κρατητηρίων, με βασικούς στόχους τη διαφώτιση και τη διατήρηση του υψηλού φρονήματος των κρατουμένων μέσω της διοργάνωσης ομιλιών και συζητήσεων, καθώς και της κυκλοφορίας της χειρόγραφης εφημερίδας Ιχθύς, που συντασσόταν από τους ίδιους τους κρατουμένους. Με αξιοθαύμαστη τόλμη οι κρατούμενοι οργάνωσαν τέσσερις επιτυχημένες αποδράσεις. Οι δεκαεπτά συνολικά δραπετεύσαντες ρίχθηκαν, πιστοί στο καθήκον για απελευθέρωση της πατρίδας μας, κατευθείαν στον ένοπλο αγώνα.

Με δέος και ευγνωμοσύνη αντικρίζει ο επισκέπτης στον προαύλιο χώρο των κρατητηρίων τις προτομές όσων κατόρθωσαν να δραπετεύσουν, για να θυσιαστούν αργότερα στο πεδίο της μάχης υπέρ πίστεως και πατρίδος.

Από τις πιο λαμπρές στιγμές αντίστασης στην ιστορία των Κρατητηρίων Κοκκινοτριμιθιάς είναι η μαζική εξέγερση της 10ης Απριλίου 1958, ανήμερα της Μεγάλης Πέμπτης. Στο πλαίσιο παγκύπριων διαμαρτυριών και απεργιών με αιτήματα την απόλυση των πολιτικών κρατουμένων που κρατούνταν χωρίς δίκη και την επιστροφή στην Κύπρο των καταδίκων που βρίσκονταν στις φυλακές της Αγγλίας, οι κρατούμενοι, με οδηγίες της EOKA, έβαλαν φωτιά στις εγκαταστάσεις των κρατητηρίων. Οι Βρετανοί προέβησαν σε άγριους ξυλοδαρμούς και άλλα φρικιαστικά βάναυσα αντίποινα.

Η ψυχή ωστόσο δεν λυγούσε. Τραγουδούσε αγέρωχη πίσω από τα αγκαθωτά σύρματα «Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά…» Όρθωνε το γιγάντιο ανάστημα της για μια τελευταία έστω ανάσα ελευθερίας… «Δείτε μας Άγγλοι. Είμαστε εμείς οι αδούλωτοι σκλάβοι, οι περήφανοι δεσμώτες των κρατητηρίων»

«Πάνω από όλα θυμούμαστε πως σαν όμηροι δεν υποκύψαμε» μας μεταφέρει μέσα από τις αναμνήσεις του ο κρατούμενος Ρένος Λυσιώτης «πως σαν σκλάβοι ήμασταν ανίκητοι, πως σαν κρατούμενοι ήμασταν αδούλωτοι, αλύγιστοι αδάμαστοι…» Η εικόνα του βρετανικού καθεστώτος είχε ήδη καταρρακωθεί. Μια περήφανη σελίδα στην ιστορία του Αγώνα είχε ήδη γραφτεί!

Τα κολαστήρια έκλεισαν τις πύλες τους στις 22 Φεβρουαρίου 1959, μετά τη λήξη του Αγώνα και την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου. Στέκουν όμως μέχρι σήμερα, για πάντα «κατοικητήριο της ψυχής του Απελευθερωτικού Αγώνα 1955-1959», για να υπενθυμίζουν στις νέες γενιές το εθνικό μας χρέος για λύτρωση και λευτεριά.

Κυρίες και κύριοι,

Η γενιά του 1955-1959, διακατεχόμενη από τους εθνικούς πόθους των Ελλήνων της Κύπρου που για δεκαετίες οι αποικιοκράτες αγνοούσαν, κάποτε δε εκμεταλλεύονταν, αφού πλέον είχε αποδειχθεί πως οι υποσχέσεις των Βρετανών για αυτοδιάθεση με αντίτιμο την εθελοντική κατάταξη των Κυπρίων στον βρετανικό στρατό κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν τελικά χωρίς αντίκρισμα, ύψωσε υπερήφανα τη σημαία του αγώνα για ελευθερία.

Τόλμησε να αναμετρηθεί άφοβα με μια αποικιοκρατική δύναμη και να διεκδικήσει το αυτονόητο, το αναφαίρετο δικαίωμα κάθε λαού για ελευθερία, αυτοδιάθεση και εθνικό αυτοπροσδιορισμό. Εμπνευσμένοι από το ηρωικό ελληνικό παρελθόν μας, οι αγωνιστές του 1955-1959, επώνυμοι και ανώνυμοι, υπήρξαν άξιοι συντελεστές ενός μνημειώδους κεφαλαίου της κυπριακής ιστορίας. Ενός κεφαλαίου το οποίο οφείλουμε να θυμόμαστε, να τιμούμε, να διδασκόμαστε. Μια ιερή παρακαταθήκη στον αγώνα που δίνουμε για εξεύρεση μιας δίκαιης λύσης, με στόχο την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό.

Το μεγαλείο αυτών των μαρτυρικών ψυχών δεν χωράει σε πολιτικές ηττοπάθειας ούτε βολεύεται σε συμβιβαστικές οριοθετήσεις μισής πατρίδας. Απέναντι στις ωμές απειλές και τις νεο-οθωμανικές βλέψεις της Τουρκίας, απέναντι στις απαράδεκτες αξιώσεις της τουρκοκυπριακής ηγεσίας για λύση δύο κρατών, έχουμε αδιάψευστη φωτεινή πυξίδα, να μας δείχνει τον δρόμο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ο καθένας και η καθεμία με τον δικό μας τρόπο επιβάλλεται να συμβάλουμε στην ενότητα και στην ομοψυχία και συλλογικά μέσα από συνέργειες και πρωτοβουλίες να προβάλλουμε ακούραστα τα δίκαια του λαού μας μέσα από κάθε διεθνές βήμα.

Ιδιαίτερα στις κρίσιμες στιγμές που διανύουμε σήμερα, όπου η δημοκρατία όσο ποτέ άλλοτε δεν είναι δεδομένη και η απειλή μιας νέας παγκόσμιας σύρραξης προβάλλει εφιαλτική, επιβάλλεται να γυρνάμε το βλέμμα στο ηρωικό παρελθόν μας, για να προσδιορίζουμε το μέλλον μας.

«Να είμαστε έτοιμοι κάθε ώρα είναι η δική μας ώρα» μας προτρέπει ο Έλληνας ποιητής μας Γιάννης Ρίτσος».

ΚΥΠΕ