Τα Θεοφάνεια αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης και μία ανάμνηση της Βάπτισης του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή.Τα γιορτάζουμε κάθε χρόνο στις 6 Ιανουαρίου.

Το όνομα Θεοφάνεια, προήλθε από τη φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας που συνέβει,σύμφωνα με τις τρεις σχετικές περικοπές. Τα Θεοφάνεια λέγονται επίσης και «Φώτα» ή «Φωτά» ή «Εορτή των Φώτων».

Βασική τελετουργία της ημέρας των Θεοφανείων, αποτελεί ο «αγιασμός των υδάτων», με τη ρίψη του Σταυρού, κατά μίμηση της Βάπτισης του Θεανθρώπου. Το Σταυρό περιμένουν οι κολυμβητές διαφόρων ηλικιών, οι οποίοι αψηφώντας το κρύο, βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν το Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου. Όποιος πιάσει πρώτος στα χέρια του το Σταυρό, θεωρείται ευλογία και θα έχει καλή τύχη.

Επίσης, ο κόσμος παίρνει και αγιασμό από την εκκλησία και επιστρέφοντας στο σπίτι ραντίζει το σπίτι του, τα χωράφια του, τις δουλειές του αλλά και τα ζώα τους για να πάνε όλα κατ’ ευχήν.

Τα παιδιά λένε την πουλουστρίνα και τα κάλαντα των Θεοφανείων «Καλημέρα τζιαί τα φώτα τζιαί την πουλουστρίνα πρώτα» και έτσι παίρνουν λεφτά.

Από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα επικρατεί η παράδοση στην Κύπρο την Παραμονή των Θεοφανείων, οι νοικοκυρές να ψήνουν λουκουμάδες, που κανείς όμως δεν αγγίζει αφού πρώτα πρέπει να σκορπίσουν μερικούς από τους λουκουμάδες στην οροφή του σπιτιού για να "φάνε" οι "σκαλαπούνταροι" δηλαδή οι καλικάντζαροι και να φύγουν λέγοντας «Τιτσί τιτσί λουκάνικο κομμάτι ξεροτήανο να φάτε τζιαί να φύετε».

Καλικάντζαροι

Αλλιώς "Σκαλαπούνταροι", οι καλικάντζαροι, σύμφωνα με την παράδοση είναι δαιμόνια που  εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο (25 Δεκεμβρίου - 6 Ιανουαρίου) όπου τα  νερά δεν είναι βαπτισμένα.

Οι καλικάντζαροι φημολογείται ότι βγαίνουν από τον Κάτω Κόσμο που ζουν για να πειράξουν τους ανθρώπους και να τους ανακατέψουν τα σπίτια.