Της Μικαέλλας Μέσσιου

Εγκυμοσύνη, μία όμορφη περίοδος για κάθε γυναίκα. Μια περίοδος εννέα μηνών όπου μία γυναίκα κάνει τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να φέρει στον κόσμο ένα παιδί και να είναι υγιέστατο.

>>> Κατεβάστε τώρα το application της offsite - ΕΔΩ για Android & ΕΔΩ για iOS

 Από την άλλη όμως υπάρχουν και οι γυναίκες που είναι εθισμένες-εξαρτημένες σε ουσίες και δεν μπορούν εύκολα ούτε κατά την περίοδο της κύησης να μειώσουν την συνήθεια που έχουν είτε αυτή είναι το ποτό, είτε το τσιγάρο είτε είναι ναρκωτικά.

Γι' αυτό τον λόγο, η ιστοσελίδα μας επικοινώνησε με τον Εκτελεστικό Διευθυντή της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου Κωνσταντίνο Στυλιανού, προκειμένου να δώσεις συμβουλές σε αυτές τις γυναίκες και στοιχεία για όσον αφορά αυτό το ζήτημα στην Κύπρο, όπως τα δίνει και η ΑΑΕΚ.

Ο κ. Στυλιανού έκανε αναφορά για την χρήση αλκοόλ κυρίως κατά την διάρκεια της κύησης και συγκεκριμένα η κατανάλωση αλκοόλ κατά την εγκυμοσύνη που παρακολουθείται από τη Μονάδα Παρακολούθησης της Υγείας του Υπουργείου Υγείας από το 2017. 

Για το 2017 έχει καταγραφεί ότι από τις 9496 συνολικές γεννήσεις που έγιναν στα μαιευτήρια των Ελεγχόμενων από την Κυπριακή Δημοκρατία Περιοχών, σε 501 περιπτώσεις (5.3%) οι γυναίκες έχουν δηλώσει ότι κατανάλωσαν αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. 

Αντίστοιχα για το 2018 οι αριθμοί φαίνεται να μειώθηκαν, αφού από τις 9436 γεννήσεις σε 90 περιπτώσεις (1.0%) οι γυναίκες έχουν δηλώσει ότι κατανάλωσαν αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ενδεχομένως, οι συντονισμένες προσπάθειες κατά το έτος 2018 για ενημέρωση των εγκύων και νέων γονιών να επηρέασαν τα χαμηλά ποσοστά που καταγράφηκαν. 

Το 2019 η εικόνα είναι ακόμα καλύτερη, αφού από τις 9800 γεννήσεις σε 59 περιπτώσεις (0.6%) οι γυναίκες έχουν δηλώσει ότι κατανάλωσαν αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μας είπε ο κ. Στυλιανού.  

Πως η ΑΑΕΚ βοηθά αυτές τις γυναίκες  

Όπως μας αναφέρθηκε, η ΑΑΕΚ μέσα στο πλαίσιο λειτουργίας της Εθνικής Επιτροπής για την αντιμετώπιση του ΣΕΑ/ΦΔΕΑ, που συστάθηκε το 2018, εκπόνησε τον οδηγό για γυναίκες σε γόνιμη ηλικία σχετικά με τον Υγιεινό τρόπο ζωής κατά την εγκυμοσύνη και την περίοδο του θηλασμού, ο οποίος διαχύθηκε σε όλα τα κρατικά και ιδιωτικά νοσηλευτήρια και μέσω όλων των σχετικών επαγγελματικών συνδέσμων. Τα έντυπα είναι διαθέσιμα στα ελληνικά, αγγλικά, ρωσικά, ρουμανικά, βουλγαρικά και αραβικά.

To έντυπο «Υγιεινός τρόπος ζωής κατά την εγκυμοσύνη και την περίοδο του θηλασμού», σύμφωνα με την ΑΑΕΚ, αποτελεί ένα σημαντικό οδηγό για την γυναικά είτε είναι έγκυος, ή σκέφτεται / προγραμματίζει να αποκτήσει παιδί. Στο έντυπο αυτό δηλαδή, μια γυναίκα μπορεί να βρει συμβουλές για το πως μπορεί να προετοιμαστεί και να αποφύγει ουσίες όπως το αλκοόλ και τον καπνό, έτσι ώστε να φροντίσει σωστά τόσο τον εαυτό της όσο και το έμβρυο. Ο εν λόγω οδηγός παρέχει ενημέρωση όσον αφορά στη χρήση αλκοόλ, στο κάπνισμα και άλλων ουσιών κατά την εγκυμοσύνη και την περίοδο του θηλασμού, για τη διατροφή και το βάρος, τη φυσική άσκηση, τις συναισθηματικές αλλαγές, το σεξ και τον ύπνο. Στα κείμενα οι γυναίκες μπορούν να βρουν ενδείξεις και αντενδείξεις, τι πρέπει να γνωρίζουν και προτροπή για επικοινωνία με τον γιατρό που τις παρακολουθεί στις περιπτώσεις που ενδείκνυται.

>>> H offsite τώρα και στο Google News - Ακολουθείστε μας

Επίσης, στον οδηγό περιλαμβάνεται και η Γενική Οδηγία που αναφέρει ότι  η ασφαλέστερη επιλογή για την περίοδο πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού είναι  η μηδενική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και παράλληλα η αποφυγή έκθεσης στο ενεργητικό ή στο παθητικό κάπνισμα. Η οδηγία αυτή αποτελεί και την επίσημη σύσταση που ενδείκνυται να προσφέρεται από τους επαγγελματίες υγείας. 

Κλινικές κατευθυντήριες γραμμές

Παράλληλα η Εθνική Επιτροπή  πρόβηκε στην εκπόνηση και διάχυση των κλινικών κατευθυντήριων γραμμών για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία του φάσματος διαταραχής εμβρυϊκού αλκοολισμού σε επαγγελματίες μέσω όλων των σχετικών επαγγελματικών  συνδέσμων. Οι εν λόγω κλινικές κατευθυντήριες γραμμές αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο που απευθύνεται σε επαγγελματίες υγείας, κοινωνικής εργασίας και εκπαιδευτικούς για την καταγραφή των αρνητικών συνεπειών που σχετίζονται με την χρήση αλκοόλ στην εγκυμοσύνη. Οι κατευθύνσεις αυτές αναδεικνύουν μεταξύ άλλων τους παράγοντες επικινδυνότητας σε έγκυες γυναίκες και γυναίκες σε γόνιμη ηλικία, την επίσημη σύσταση δημόσιας υγείας, την κατανόηση του ρόλου των επαγγελματιών υγείας για την πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της κατανάλωσης αλκοόλ στην εγκυμοσύνη, καθώς επίσης και τις πρόσφατες επιστημονικά τεκμηριωμένες καλές πρακτικές και παρεμβάσεις για επαρκή στήριξη σε παιδιά και τις οικογένειες τους που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της χρήσης αλκοόλ, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών με διαταραχή εμβρυϊκού αλκοολισμού. 

Ερωτηθείς τι κάνει σε τέτοιες περιπτώσεις η Αρχή, ο κ. Στυλιανού μας είπε πως μέσα στο πλαίσιο των κλινικών κατευθυντήριων γραμμών η ΑΑΕΚ σε συνεργασία με τη Εθνική Επιτροπή έχει αναπτύξει το πρωτόκολλο εντοπισμού των ευάλωτων αυτών γυναικών και των παιδιών με διάγνωση ΦΔΕΑ/ΣΕΑ για παραπομπή τους σε υποστηρικτικές υπηρεσίες ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν, είτε αυτές είναι στήριξη με συμβουλευτική, ή παραπομπή σε πρόγραμμα απεξάρτησης, κοινωνικοοικονομική στήριξη κτλ.  

Οι δράσεις της ΑΑΕΚ και του κράτους 

H AAEK επιχορηγεί το προληπτικό πρόγραμμα «Εκπαιδευτικό δίκτυο για την επιβλαβή χρήση αλκοόλ: ΡΕΑ», το οποίο υλοποιείται από το Συμβουλευτικό Κέντρο για την Οικογένεια (ΣΥΚΕΣΟ). 

Στόχος του εν λόγω προγράμματος  είναι η ενίσχυση της γνώσης ανάμεσα  στις γυναίκες, στους νέους γονείς και στο ευρύ κοινό, όπως επίσης και στους ίδιους τους επαγγελματίες υγείας για την αντιμετώπιση του φάσματος εμβρυϊκού αλκοολισμού και του φάσματος διαταραχής εμβρυϊκού αλκοολισμού. Ως εκ τούτου, το έντυπο «Υγιεινός τρόπος ζωής κατά την εγκυμοσύνη και την περίοδο του θηλασμού» έχει μεταφραστεί στα αγγλικά, βουλγαρικά και ρουμανικά, ρωσικά και αραβικά. 

Για τον ίδιο σκοπό έχει επίσης δημιουργηθεί τηλεοπτικό σποτ για την ενημέρωση του κοινού και συγκεκριμένα των γυναικών με συστάσεις για υγιείς συμπεριφορές που μπορεί η μητέρα να υιοθετήσει κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού το οποίο προβλήθηκε στη τηλεόραση , στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις ιστοσελίδες συνεργατών της ΑΑΕΚ μέσα στο πλαίσιο της Εβδομάδας Ευαισθητοποίησης για το Αλκοόλ. 

Τέλος, το πρόγραμμα υλοποίησε σειρά εκπαιδεύσεων για επαγγελματίες υγείας, εκπαιδευτικούς, κοινωνικούς λειτουργούς και φοιτητές των σχετικών κλάδων σπουδών με στόχο την ενίσχυση της γνώσης ανάμεσα σε επαγγελματίες και τον εντοπισμό οικογενειών που  αντιμετωπίζουν προβλήματα σε σχέση με το αλκοόλ για διασύνδεση με υποστηρικτικές υπηρεσίες. 

Εκστρατεία ενημέρωσης

Η προώθηση και καθιέρωση εκστρατείας ενημέρωσης γίνεται στις 9 Σεπτεμβρίου όπου είναι η Διεθνής Μέρα Ευαισθητοποίησης FAS/FASD. Γίνεται και συμβολικά στις  9/9, όπως τους μήνες κύησης.

Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ευαισθητοποίησης για το ΦΔΕΑ και ΣΕΑ φέτος όπως μας αναφέρθηκε, η ΑΑΕΚ πρόβαλε σχετική συζήτηση podcast  μαζί με δύο επαγγελματίες υγείας, πολύτιμους συνεργάτες και Μέλη της Εθνικής Επιτροπής για την αντιμετώπιση του ΣΕΑ και ΦΔΕΑ την Δρα Αφροδίτη Ελισσαίου- Ξενοφώντος, Γυναικολόγο/Μαιευτήρα και την κα Έλενα Ζαρούνα, Συμβουλευτική Ψυχολόγο για μια σφαιρική ενημέρωση τόσο των γυναικών και των νέων ζευγαριών όσο και των επαγγελματιών που παρέχουν υπηρεσίες στη γυναίκαι και στο παιδί. Το podcast είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της ΑΑΕΚ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, Facebook, Instagram και YouTube.

Πως μπορεί ο σύζυγος ή η οικογένεια να βοηθήσει  

«Η συνεχής χρήση αλκοόλ ή και άλλων ουσιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οφείλεται στην έλλειψη γνώσεων και έγκυρης ενημέρωσης όπως επίσης και σε κοινωνικές νόρμες που συντείνουν στη συνέχιση του ίδιου τρόπου ζωής και κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης». 

Συνεπώς, όπως μας έχει πει ο κ. Στυλιανού, ο σύντροφος και η οικογένεια της εγκύου με υποστηρικτική προσέγγιση  μπορεί να παρέχουν στην γυναίκα σχετικά ενημερωτικά έντυπα ή πηγές για έγκυρη ενημέρωση της και παρότρυνση για επικοινωνία είτε με τον επαγγελματία υγείας που την παρακολουθεί, Γυναικολόγο/Μαιευτήρα ή Μαία, ή με τη ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή ενημέρωσης και συμβουλευτικής της αρχής 1402 για να συζητήσει τις επιλογές της. 

Οι ώρες λειτουργίας της Γραμμής είναι:

Δευτέρα – Παρασκευή: 8:00–22:00 και Σαββατοκυρίακα 15:00-22:00

Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι  η επιβλαβής χρήση αλκοόλ ανάμεσα σε πατέρες σχετίζεται με τη χρήση αλκοόλ στις γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αρνητικές επιπτώσεις στο έμβρυο και του νεογέννητο, ενδοοικογενειακή βία και κατάθλιψη. Συμπερασματικά, διαφαίνεται η ανάγκη για ενίσχυση της φροντίδας των γυναικών σε γόνιμη ηλικία, έτσι ώστε οι παρεμβάσεις και η έγκυρη ενημέρωση να φτάνουν στην ομάδα στόχο πριν τη σύλληψη.

Καταληκτικά, όπως ανέφερε ο κ. Στυλιανού, ο στόχος της ΑΑΕΚ είναι διπλός:

1. Να αναπτύξει παρεμβάσεις για τη μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ στην περίοδο  μετάβασης προς την πατρότητα που αντανακλά τις ανάγκες των νέων πατέρων.
2. Να επιτευχθεί μείωση της χρήσης αλκοόλ ή και άλλων ουσιών και από το σύντροφο και από την μητέρα σε μια από κοινού προσπάθεια την ευαίσθητη περίοδο της εγκυμοσύνης και με τον ερχομό ενός παιδιού.