Τα παυσίπονα είναι φάρμακα που μας βοηθούν να μειώσουμε το αίσθημα πόνου, δυσφορίας και πίεσης, κόπωσης που νιώθουμε, ούτως ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε το υπόλοιπο της ημέρας μας νιώθοντας ανακούφιση.

Λόγω της καθημερινότητας, πολλοί από εμάς ίσως αντιμετωπίζουμε συμφόρηση, συχνούς πονοκεφάλους, ημικρανίες, κόπωση, πόνους στα οστά. Συχνό φαινόμενο λοιπόν είναι η τακτική χρήση παυσίπονων.

Πολλοί θεωρούν πως τα παυσίπονα είναι αθώα, κάποιες φορές τα πέρνουμε αλόγιστα, με άδειο στομάχι, χωρίς να περάσει το επιτρεπτό χρονικό περιθώριο και χωρίς να γνωρίζουμε τους κίνδυνους που μπορεί να προκαλέσουν στον οργανισμό μας και τις παρενέργειες.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως κανένα χημικό φάρμακο δεν είναι αθώο.

Σε επικοινωνία μας με την Παθολόγο, ειδικευόμενη γυναικολόγο-μαιευτήρα, Αρίστεια Λοΐζου, η ίδια εξήγησε στην Offsite γιατί πρέπει να είμαστε ενήμεροι και προσεκτικοί για όσα έχουν να κάνουν με τα παυσίπονα.

Σε ποιες κατηγορίες χωρίζονται τα παυσίπονα, πως δρουν στον οργανισμό και ποιοι είναι οι κίνδυνοι, τι μπορεί να συμβεί σε περιπτώσεις αλόγιστης χρήσης τους και οι παρενέργειες – η συμβουλή της γιατρού προς το κοινό.

Όσα πρέπει να γνωρίζεις για τα παυσίπονα – οι κατηγορίες

Όπως ανέφερε η Γιατρός, τα παυσίπονα ανήκουν στην κατηγορία των φαρμάκων για ανακούφιση από τον πόνο και χωρίζονται σε τρία επίπεδα.

Το πρώτο επίπεδο αποτελείται από τα μη οπιοειδή αναλγητικά, για παράδειγμα: παρακεταμόλη (panadol, depon), ιβουπροφαίνη (Nurofen), ασπιρίνη κτλ.

 Τα επίπεδα δύο και τρία περιλαμβάνουν τα οπιοειδή αναλγητικά όπως: μορφίνη, κωδεϊνη, τα οποία χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο για τη μείωση δυνατού πόνου (π.χ. καρκινικό πόνο), ακόμη και στην αναισθησία κατά τη διάρκεια μιας εγχείρησης.

Τα παυσίπονα πρώτου επιπέδου, είναι τα παυσίπονα που μπορούν να χορηγηθούν χωρίς συνταγή και είναι καθημερινά στη χρήση.

Τα παυσίπονα καθημερινής χρήσης

Στο πρώτο επίπεδο λοιπόν, ανήκουν η ιβουπροφαίνη, η ασπιρίνη και η δικλοφενάκη ως τα πιο ευρέως γνωστά παυσίπονα, τα οποία έχουν αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές και αντιπυρετικές ιδιότητες.

Αυτό σημαίνει πως μπορούμε να τα πάρουμε για την αντιμετώπιση φλεγμονωδών φαινομένων, τη μείωση του πόνου και του πυρετού αντίστοιχα.

Χορηγούνται ακόμη και ως θεραπεία χρόνιων ρευματικών παθήσεων. Στο επίπεδο αυτό συναντάμε και την παρακεταμόλη με αναλγητικές και αντιπυρετικές ιδιότητες, αφού χορηγείται σε περιπτώσεις πονοκεφάλου, πυρετού, πονόλαιμου κτλ.

Οι κίνδυνοι για τον οργανισμό και γιατί

Τα παυσίπονα πρώτου επιπέδου αναστέλλουν τη δημιουργία προσταγλανδινών στον οργανισμό, οι οποίες προσταγλανδίνες είναι πρωτεΐνες που επηρεάζουν τη φυσιολογία του στομάχου, γεγονός το οποίο δρα αρνητικά στο όργανο και αναστέλλει τη σύνθεση των προστατευτικών παραγόντων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται έλκος.

 Για το λόγο αυτό η μακροχρόνια χρήση αυτών των αναλγητικών επιβάλλει τη χορήγηση φαρμάκων, των οποίων η κατανάλωση μειώνει την παραγωγή έκκρισης γαστρικού οξέως, όπως η ομεπραζόλη.

Οι νεφροί μπορούν να επηρεαστούν εξίσου, αφού τα παυσίπονα του πρώτου επιπέδου μειώνουν την αιμάτωση των οργάνων αυτών με αποτέλεσμα τη δημιουργία υψηλής πίεσης, οιδημάτων και του σοβαρού ενδεχόμενου οξείας νεφρικής ανεπάρκειας. 

Η παρακεταμόλη (panadol) διασπάται στο συκώτι.

Σε περίπτωση κατάχρησης

Η μακροχρόνια και αλόγιστη χρήση δρα τοξικά με αποτέλεσμα οι τοξίνες  να καταστρέφουν το συκώτι, αφού με την απελευθέρωση τους καταλήγουν στους νεφρούς προκαλώντας δυσλειτουργία. Έρευνες έδειξαν ότι ακόμη μία παρενέργεια με τη συχνή χρήση των παυσίπονων είναι και οι συχνοί πονοκέφαλοι.

Η συμβουλή της Γιατρού

Όπως τόνισε η κα Λοΐζου, δεν υπάρχουν αθώα ή επικίνδυνα παυσίπονα. Ωστόσο, συστήνεται  η προσεκτική και σωστή χορήγηση με γνώμονα το ιστορικό του ασθενούς.

Για παράδειγμα, αν ο ασθενής πάσχει από ηπατική ανεπάρκεια, τότε καλό θα ήταν να μην του χορηγηθεί  παρακεταμόλη και ο υπεύθυνος γιατρός να προτιμήσει τη σύσταση κάποιου αναλγητικού μιας άλλης κατηγορίας.

Κάθε πόσο πρέπει να πάρουμε παυσίπονα και γιατί 

Ο ελάχιστος χρόνος επαναχορήγησης των παυσίπονων είναι 4-6 ώρες. Η συχνότερη ή και μεγαλύτερη δόση μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες περενέργειες, όπως π.χ.  προβλήματα  στο συκώτι και στο γαστρεντερικό σύστημα.

Εθισμός

Τα ευρέως γνωστά παυσίπονα (παρακεταμόλη, ιβουπροφαίνη), όταν χρησιμοποιηθούν σωστά, δηλ. στη σωστή δοσολογία και όχι πέρα των δύο εβδομάδων δεν προκαλούν εθισμό.

Τα οπιούχα από την άλλη, δρώντας στο νευρικό σύστημα, ενδεχομένως να προκαλέσουν εθισμό και γι' αυτόν το λόγο χορηγούνται πάντα με συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Παρενέργειες - Τι να προσέξουμε      

Η  παρακεταμόλη συστήνεται για πιο άμεση δράση να λαμβάνεται με άδειο στομάχι ενώ τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (π.χ ιβουπροφαίνη) είναι καλύτερα να λαμβάνονται μετά το φαγητό.

Μπορούμε να πάρουμε δύο παυσίπονα ταυτόχρονα, αρκεί να μην ανήκουν στην ίδια κατηγορία, αφού αυτό θα σημαίνει ότι λαμβάνουμε αυξημένη δόση και επομένως θα είναι αυξημένος ο κίνδυνος παρενεργειών.