Της Μυρτάνης Πιερή*

Μετά από πρόσκληση της Βρετανικής Ύπατης Αρμοστείας στη Λευκωσία, είχα την τιμή να φιλοξενήσω σε μια διαδικτυακή συζήτηση την Καθηγήτρια Carole Mundell, με την οποία συζητήσαμε τις προσπάθειες πρόσβασης στα εμβόλια κατά του κορωνοϊού και την αντιμετώπιση του κύματος παραπληροφόρησης γύρω από τον COVID-19.

Η κ. Mundell, είναι καθηγήτρια εξωγαλαξιακής αστρονομίας και η επικεφαλής του τμήματος Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Bath. Επίσης είναι επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος του Υπουργείου Εξωτερικών, Κοινοπολιτείας και Ανάπτυξης (FCDO). 

Ο ρόλος της κ. Mundell, ως επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος, επικεντρώνεται στην προώθηση της επιστήμης και της χρήσης των επιστημονικών δεδομένων στη χάραξη πολιτικής με στόχο η επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη -και η επιστήμη γενικότερα- να βρεθούν στην καρδιά των πολιτικών αποφάσεων. 

Η συζήτησή μας αρχικά επικεντρώθηκε στο θέμα της πανδημίας και των επερχόμενων εμβολιασμών:

Τι είναι ο μηχανισμός COVAX

Αρχικά η Prof Mundel αναφέρθηκε στον μηχανισμό COVAX, του οποίου ηγείται η Παγκόσμια Συμμαχία για Εμβόλια και Ανοσοποιήσεις (GAVI), ο Συνασπισμός για Καινοτομίες Επιδημιολογικής Ετοιμότητας (CEPI) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), έχει ως στόχο την επιτάχυνση της ανάπτυξης και της παρασκευής εμβολίων κατά της COVID-19 και τη διασφάλιση δίκαιης και ισότιμης πρόσβασης για κάθε χώρα στον κόσμο.

Στόχος του μηχανισμού, είναι η ισότιμη πρόσβαση σε οικονομικά, προσιτά εμβόλια κατά της COVID-19, παντού στον κόσμο και για καθέναν που το έχει ανάγκη. Όπως ανέφερε η Prof Mundell, «Βοηθούμε τον εαυτό μας, βοηθώντας τους άλλους». Η παγκόσμια συνεργασία λοιπόν, είναι ο μόνος τρόπος για να υπερκεράσουμε την παγκόσμια πανδημία. 

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το κύμα παραπληροφόρησης; 

Θεμελιώδες στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης αποτελεί η κατανόηση και η διαφάνεια ανέφερε η Prof Mundell. Απαραίτητη κρίνεται επίσης και η διεθνής συνεργασία μεταξύ των κρατών, γιατί μόνο έτσι οικοδομείται εμπιστοσύνη. Η Prof Mundell, αναφέρθηκε επίσης στον μηχανισμό SAGE, την  επιστημονική συμβουλευτική ομάδα για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και η οποία είναι υπεύθυνη για την παροχή ενημέρωσης και συμβουλευτικού ρόλου στην ηγεσία του Ηνωμένου Βασιλείου, με στόχο να υποβοηθείται η κυβέρνηση στο να ερμηνεύει περίπλοκα ή αβέβαια επιστημονικά στοιχεία. Στο πλαίσιο αυτό το Ηνωμένο Βασίλειο έστησε ένα εξαιρετικό σύστημα γενετικής παρακολούθησης του ιού. Όπως εξηγεί η Prof Mundell, «κορυφαίες ερευνητικές ομάδες στο ΗΒ συνεργάστηκαν με στόχο την συλλογή δειγμάτων όπου και «διάβασαν» το γενετικό υλικό του ιού. Με τον τρόπο αυτό παρακολουθήσαν της γενετικές μεταβολές, τον τρόπο με τον οποίο ο ιός μεταλλάσσεται και  ανίχνευσαν την κινητικότητα του ιού στον πληθυσμό».

Απόρροια αυτής της διεξοδικής μελέτης αποτελεί και το γεγονός ότι πρώτη η Αγγλία μπόρεσε να εντοπίσει μία νέα παραλλαγή του ιού που φαίνεται να είναι πιο μεταδοτική. Όλα αυτά τα αποτελέσματα επικοινωνήθηκαν άρτια και με διαφάνεια, κάτι που αποτελεί βασικό κομμάτι στην πάταξη της παραπληροφόρησης.

Επίσης, η Prof Mundell, αναφέρθηκε στο Νόμπελ φυσικής που φέτος δόθηκε σε τρεις επιστήμονες συμπεριλαμβανομένης της Καθηγήτριας Andrea M. Ghez, για την δουλειά της στις μαύρες τρύπες και τόνισε πως είναι σημαντικό για τους νέους επιστήμονες να έχουν πρότυπα. «Αν δεν δεις κάποιον σαν και εσένα να επιτυγχάνει, δεν μπορείς να φανταστείς και τον εαυτό σου να το κάνει τόσο εύκολα!», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Φυσικά, πολλοί εξαιρετικοί επιστήμονες δεν θα πάρουν Νόμπελ, αλλά είναι σημαντικό το ότι σήμερα έχουμε δυο γυναίκες εν ζωή βραβευμένες με Νόμπελ στη φυσική».

Την ίδια στιγμή πρέπει να κάνουμε το πεδίο των επιστημών θετικό και συμπεριληπτικό και για τα δυο φύλα, ούτως ώστε να προσελκύουμε πραγματικά τους καλύτερους.

Όσον αφορά στο θέμα των ποσοστώσεων,  η κ. Mundell ανέφερε πως «κάποιος θα μπορούσε να πει πως ο αντρικός πληθυσμός έχε τύχει θετικής διάκρισης σε πολλά θέματα για εκατοντάδες χρόνια» και πως είναι απαραίτητες οι διορθωτικές κινήσεις για να επιτύχουμε πραγματική ισότητα μεταξύ των φύλων σε διάφορους τομείς.  

Εν κατακλείδι, η κ. Mundell, αναφέρθηκε στο θέμα της επικοινωνίας της επιστήμης. Ανέφερε πως για την ίδια αποτελεί προνόμιο το να μπορεί να ασχολείται με την έρευνα και πως οι νέοι επιστήμονες συνήθως έχουν μια πραγματική επιθυμία και πάθος να επικοινωνήσουν την επιστήμη τους. Στην Αγγλία, ευτυχώς, υπάρχει ένα οικοσύστημα που στηρίζει την επικοινωνία και εκλαΐκευση της επιστήμης: «η επικοινωνία επιστημονικών θεμάτων θα πρέπει να γίνεται χωρίς την χρήση αχρείαστης ορολογίας, σε μια γλώσσα που να μην αποκλείει ανθρώπους και να κάνει τον κόσμο να νοιώθει ότι το θέμα τους αφορά».

*Η Μυρτάνη Πιερή είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας