• Παγκόσμιο ενδιαφέρον για έρευνα του Πανεπιστημίου Λευκωσίας που αμφισβητεί ουσιαστικά την επάρκεια των 2 μέτρων για προστασία από τον COVID19  
• Δείτε σχετικά γραφήματα
• Συνέντευξη του Καθηγητή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας Δρ Δημήτρη Δρικάκη στην offsite

Παγκόσμια αίσθηση προκαλεσε η μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Physics of Fluids.

Η εν λόγω έρευνα καταδεικνύει ότι οι τρέχουσες οδηγίες του ΠΟΥ για την κοινωνική απόσταση των 2 μέτρων που εφαρμόζονται σε όλα πλέον τα κράτη για προστασία από τον κορωνοϊό, μπορεί να είναι ανεπαρκείς, διότι ένας ήπιος βήχας σε συνδυασμό με χαμηλές ταχύτητες ανέμου 4-15 km/h (ένα ελαφρύ αεράκι δηλαδή) είναι δυνατό να μεταφέρει σταγονίδια σιέλου (σάλιου) σε απόσταση 6 μέτρων σε μια περίοδο 5 δευτερολέπτων. 

Η έρευνα έχει τίτλο «Σχετικά με το βήχα και την αερομεταφορά σταγονιδίων στους ανθρώπους» (On coughing and airborne droplet transmission to humans) και συγγραφείς είναι ο Δρ Δημήτρης Δρικάκης (Καθηγητής) του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και ο Δρ Talib Dbouk (Ερευνητής Συνεργάτης). 

Το γεγονός ότι η συγκεκριμένη έρευνα είναι ζωτικής σημασίας, αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι δημοσιεύτηκε σε μεγάλα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία και ΜΜΕ όπως CNN, Fox News, Daily Mail, The Guardian, Newsweek, Gulf News, Indian Express, καθώς και σε σημαντικούς επιστημονικών ιστοτόπων όπως το ZME Science και το IEEE Spectrum.

Η Offsite επικοινώνησε με τον Καθηγητή Δρ Δημήτρη Δρικάκη για να μάθουμε περισσότερα πράγματα για την εξαιρετικά σημαντική αυτή έρευνα και γιατί τελικά δεν είμαστε και τόσο ασφαλείς με τα 2 μέτρα κοινωνικής απόστασης. Μας μίλησε για την αερομεταφερόμενη μετάδοση ιών και την ανεπαρκή επιστημονική γνώση, για το παγκόσμιο ενδιαφέρον για την εν λόγω έρευνα αλλά και την αξιοποίηση της από διάφορες χώρες όπως π.χ. η Ισπανία.

Ο καθηγητής Δρ Δημήτρης Δρικάκης

Μας αποκάλυψε ότι εντός ημερών θα δημοσιευθεί νέα μελέτη από την ομάδα του για την χρήση της μάσκας ενώ μας ανέφερε και τι ισχύει τελικά με τα κλιματιστικά. 

Σημειώνεται ότι ο Δρ. Δημήτρης Δρικάκης* είναι καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και της Σχολής Επιστημών και Μηχανικής, καθώς και πρόεδρος του Defence and Security Research Institute (DSRI), του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Το ερευνητικό του πεδίου αφορά κυρίως ρευστομηχανική, μεταφορά μάζας και θερμότητας, και υπολογιστική μοντελοποίηση όπως επίσης και αναδυόμενες τεχνολογίες.

Ρωτήσαμε τον Δρ Δρικάκη για το πώς προέκυψε η συγκεκριμένα έρευνα. Αν δηλαδή αφορμή ήταν ο COVID19 ή άν έτρεχε ήδη από προηγουμένως αφού τα αποτελέσματά της σαφώς και αφορούν όλες τις ασθένειες που μπορούν να μεταδοθούν με τον αέρα από άνθρωπο σε άνθρωπο.

«Εργάζομαι για πολλά χρόνια στο τομέα της ρευστομηχανικής για προβλήματα που αφορούν ροές οι οποίες περιέχουν διαφορετικά υγρά η αέρια και συνδυασμούς αυτών. Δεν είχα προηγουμένως χρησιμοποιήσει τα παραπάνω στην αερομεταφερόμενη μετάδοση ιών όπως το COVID-19 . Η έρευνα που εκπονήσαμε μπορεί πράγματι να εφαρμοστεί και σε άλλες ασθένειες που μπορούν να μεταδοθούν με τον αέρα από άνθρωπο σε άνθρωπο».

Ουσιαστικά η μελέτη αμφισβητεί με αποδείξεις μάλιστα την βασική οδηγία της κοινωνικής απόστασης των δύο μέτρων που εφαρμόζεται σε όλο τον πλανήτη. Μπορείτε να μας πείτε περιληπτικά τι αναφέρει;

«Η επιστημονική γνώση για την αερομεταφερόμενη μετάδοση ιών όπως το COVID-19 είναι ανεπαρκής. Χρειάζεται βαθύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα σωματίδια μετακινούνται στον αέρα όταν οι άνθρωποι βήχουν. Το σάλιο είναι ένα σύνθετο υγρό και ταξιδεύει αιωρούμενο στο περιβάλλον. Πολλοί παράγοντες επιδρούν στον τρόπο με τον οποίο μετακινούνται τα σταγονίδια του σάλιου, συμπεριλαμβανομένου του μεγέθους και του αριθμού των σταγονιδίων, του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με τον περιβάλλοντα αέρα καθώς διασκορπίζονται και εξατμίζονται. Η εργασία έδειξε ότι ακόμη και με ένα ελαφρύ αεράκι 4 km/h, το σάλιο μεταφέρεται 6 μέτρα σε μια περίοδο 5 δευτερολέπτων.

Για να μελετήσουμε πώς κινείται το σάλιο στον αέρα, δημιουργήσαμε μια υπολογιστική προσομοίωση δυναμικής ρευστού που εξετάζει την κατάσταση κάθε σταγονιδίου σιέλου που προκύπτει από βήχα. Στην υπολογιστική αυτή προσομοίωση λάβαμε υπόψη ποικίλα φαινόμενα συμπεριλαμβανομένων της διασποράς σωματιδίων, των αλληλεπιδράσεων των μορίων του σάλιου με τον αέρα και των αλλαγών των σταγονιδίων από υγρό σε ατμό καθώς εξατμίζονται. Η προσομοίωση περιλάμβανε επίλυση περίπου 3,7 εκατομμυρίων εξισώσεων.

Κάθε σημείο του υπολογιστικού πλέγματος περιέχει πληροφορίες σχετικά με μεταβλητές όπως πίεση, ταχύτητα ρευστού, θερμοκρασία, μάζα σταγονιδίων, θέση σταγονιδίων, κ.λπ. Ο σκοπός της μαθηματικής μοντελοποίησης και προσομοίωσης είναι να ληφθούν υπόψη όλοι οι πραγματικοί μηχανισμοί σύζευξης ή αλληλεπίδρασης που μπορεί να πραγματοποιηθούν μεταξύ της ροής ρευστού και των σταγονιδίων του σάλιου, και μεταξύ των ίδιων των σταγονιδίων του σάλιου.

Η μελέτη είναι ζωτικής σημασίας επειδή αφορά τις οδηγίες απόστασης για την υγεία και την ασφάλεια, προάγει την κατανόηση της εξάπλωσης και της μετάδοσης των αερομεταφερόμενων ασθενειών και βοηθά στη διαμόρφωση προληπτικών μέτρων βάσει επιστημονικών αποτελεσμάτων».

Τα σταγονίδια του σάλιου μπορούν να μετακινούνται σε μεγάλες αποστάσεις, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες όπως η ταχύτητα του ανέμου, η θερμοκρασία, η πίεση και η υγρασία. Ο άνεμος που φαίνεται ότι φυσάει από αριστερά προς τα δεξιά σε ταχύτητες 4 km/h (πάνω) και 15 km/h (κάτω) μπορεί να μεταφέρει σταγονίδια σάλιου έως και 6 μέτρα. Η εικόνα είναι ευγενική προσφορά των συγγραφέων. Τα σταγονίδια έχουν μεγεθυνθεί μέχρι περίπου 500 φορές για σκοπούς παρουσίασης.

Τα αποτελέσματα της μελέτης αντιμετωπίστηκαν με μεγάλη σοβαρότητα παγκόσμια όπως μας τόνισε ο κ. Δρικάκης και αξιοποιήθηκαν από διάφορες χώρες, όπως π.χ.  η Ισπανία  για τη προστασία των λουομένων στις παραλίες.

«Η μελέτη αντιμετωπίστηκε με μεγάλη σοβαρότητα γιατί φέρνει στο φως νέα δεδομένα. Τα αποτελέσματα της μελέτης έχουν ληφθεί υπό όψη από διάφορες χώρες όπως η Ισπανία για τη προστασία των λουομένων στις παραλίες. Πιστεύω ότι οποιαδήποτε νέα ερευνητικά ευρήματα χρειάζονται κάποιο χρόνο για να υιοθετηθούν και να εφαρμοστούν».

Άρα δεν είμαστε ασφαλείς στα 2 μέτρα; Τι συνιστάτε;

«Tα δύο μέτρα απόστασης, η οποία συνίσταται από τις υγειονομικές αρχές των κρατών είναι ένα μέτρο το οποίο προτείνει ο ΠΟΥ και στηρίζεται σε παλαιότερες εργασίες. Ὀμως δεν είχε ποτέ πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε μελέτη επί του θέματος που να αφορά την επίδραση του ανέμου η γενικότερα της κυκλοφορίας του ιού. Η απόσταση των δύο μέτρων ισχύει αυστηρά όταν δεν υπάρχουν οι συνθήκες που επιτρέπουν την κυκλοφορία αυτών των σωματιδίων πέραν των δύο μέτρων. Αν υπάρχει άνεμος, ο οποίος θα μεταφέρει τα σταγονίδια του σιέλου, θα μεταφερθεί και ο ιός. Αυτό που δείξαμε εμείς με την εργασία –για πρώτη φορά είναι το ότι τα σταγονίδια τα οποία φέρουν τον ιό μπορούν να μεταφερθούν σε αρκετά μεγαλύτερη απόσταση (πέρα των δύο μέτρω), αναλόγως της ταχύτητας του ανέμου. Πρέπει να είμαστε ενήμεροι για τους κινδύνους που εγκυμονεί η αερογενής μεταφορά του ιού. Τώρα που γνωρίζουμε ότι δεν ισχύει πάντοτε η απόσταση των δύο μέτρων, κάποιος που αισθάνεται περισσότερο τον κίνδυνο θα το λάβει υπ’ όψη και θα λειτουργήσει αναλόγως».

Ανθρώπινος βήχας: τα σωματίδια σάλιου που προέρχονται από ήπιο βήχα δεν ταξιδεύουν περισσότερο από 2 μέτρα κάτω από συνθήκες με περίπου μηδενική ταχύτητα ανέμου. Στη παρούσα μελέτη η θερμοκρασία περιβάλλοντος, πίεση και σχετική υγρασία ήταν 20 oC, 1 atm και 50% με τη θερμοκρασία εδάφους στους 15 oC. Τα σταγονίδια έχουν μεγεθυνθεί για σκοπούς παρουσίασης. 

Η συγκεκριμένη έρευνα δημοσιεύτηκε παντού σε όλο τον πλανήτη σε μεγάλα ΜΜΕ αλλά και γνωστά διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Επικοινώνησαν μαζί σας είτε Ειδικοί για τον COVID19 είτε διάφοροι άλλοι για περαιτέρω ανάλυση του θέματος και του συμπεράσματος της μελέτης σας;

«Επικοινώνησαν μαζί μου πολλοί επιστήμονες και υγειονομικές ή κρατικές αρχές. Προσωπικά, έχω δεχθεί πολύ θετικά σχόλια, από συναδέλφους στις ΗΠΑ, Καναδά και στην Ευρώπη. Επίσης, ερευνητές από διάφορες χώρες ήρθαν σε επαφή μαζί μου για την ανάπτυξη συνεργασιών».

Ερωτηθείς για το κατά πόσο είχε κάποια επικοινωνία με την Επιδημιολογική ομάδα στην Κύπρο, μας είπε ότι δεν υπήρξε κάποια επικοινωνία αλλά θα ήταν χαρούμενος να συνεισφέρει εάν χρειαστεί.

Δεν θα μπορούσαμε να μην ρωτήσουμε τον Δρ Δρικάκη και για το μείζον πλέον ζήτημα της αναγκαστικής ή μη χρήσης της μάσκας και όπως μας είπε την εβδομάδα που έρχεται θα δημοσιευτεί η μελέτη της ομάδας του που αφορά τις μάσκες και θα φέρει στο προσκήνιο σημαντικά επιστημονικά στοιχεία.

Στην έρευνα γίνεται αναφορά και για την χρήση κλιματιστικών σε κλειστούς χώρους και την πιθανότητα μετάδοσης του ιού. Ποια η θέση του Δρ Δρικάκη για το σημαντικό αυτό θέμα;;

«Όταν υπάρχει κυκλοφορία του αέρα, που μπορεί να προκληθεί και από ένα σύστημα κλιματισμού, ο ιός μπορεί να μεταφερθεί σε απόσταση πάνω από δύο μέτρα. Όταν σε έναν χώρο χρησιμοποιείται το σύστημα κλιματισμού, η ταχύτητά του πρέπει να είναι ρυθμισμένη στη χαμηλότερή της ένταση, ώστε να μην αυξάνεται η πιθανότητα τα σωματίδια να μεταφέρονται σε μεγαλύτερη απόσταση».

Τέλος ζητήσαμε την άποψη του Καθηγητή για το τι πρέπει να προσέξουμε γενικά αυτή την δύσκολη περίοδο. Χαρακτηριστικά μας είπε:

«Θα πρέπει να είμαστε ενήμεροι ότι η μεταφορά των σωματιδίων του σιέλου, είτε από βήχα, είτε από φτέρνισμα, μπορεί να φτάσει σε απόσταση μεγαλύτερη των δύο μέτρων. Από κει και πέρα, ο καθένας πρέπει να επιλέξει, ανάλογα με το πώς αισθάνεται, τον χώρο και τις συνθήκες της ζωής και εργασίας του, πώς θα χρησιμοποιήσει αυτή τη γνώση». 

Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για την έρευνα των Dbouk και Δρικάκη, καθώς και να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Physics of Fluids, μέσω της ιστοσελίδας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, στον εξής σύνδεσμο: www.unic.ac.cy/coronavirus/airborne-transmission/

Το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας έχει θέσει την εμπειρογνωμοσύνη του στην υπηρεσία της κοινωνίας αυτή την δύσκολη περίοδο, δημιουργώντας Διαδικτυακή Πύλη Πληροφόρησης του κοινού για τον COVID-19, όπου και φιλοξενήθηκε και το παραπάνω άρθρο. Η Πύλη περιλαμβάνει Διαγνωστικό Εργαλείο για τον COVID-19, συμβουλές για ασφάλεια και υγεία, σχετικές έρευνες και αναλύσεις, καθώς και τις δημόσιες παρεμβάσεις του Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού του Πανεπιστημίου. 

*Ποιος είναι ο Δρ Δημήτρης Δρικάκης

Ο Δρ. Δημήτρης Δρικάκης είναι καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και της Σχολής Επιστημών και Μηχανικής, καθώς και πρόεδρος του Defence and Security Research Institute (DSRI), του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Πριν το διορισμό του στο Παν. Λευκωσίας (2018), Ο καθ. Δρικάκης είχε διατελέσει καθηγητής σε Βρετανικά πανεπιστήμια, University of Manchester, Queen Mary University of London, Cranfield University και Strathclyde University (Σκωτία), και έχει επίσης διατελέσει πρόεδρος ακαδημαϊκών τμημάτων, και εκτελεστικός κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Strathclyde. Έχει λάβει διάφορα βραβεία σε αναγνώριση της συνεισφοράς του στη ρευστομηχανική και επιστήμη της μηχανικής όπως και το βραβείο Εφευρέτη της Χρονιάς (2014) από το Ινστιτούτο Καινοτομίας του Ηνωμένου Βασιλείου για μια συσκευή νανοτεχνολογίας για το φιλτράρισμα του αέρα. Η έρευνά του είναι διεπιστημονική και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα από τη ρευστομηχανική και υπολογιστικές επιστήμες στις αναδυόμενες τεχνολογίες με εφαρμογές στους τομείς της αεροδιαστημικής, βιοϊατρικής, άμυνας και ασφάλειας, και ενέργειας.