Πότε εκλέξαμε τον Κωνσταντίνο Ιωάννου ως τον υπερ-πρόεδρο της Κύπρου; Πότε καταργήθηκε το Σύνταγμα και δεν το γνωρίζουμε; Ποιος ελέγχει τις αποφάσεις του υπουργού… Διαταγμάτων, Διευκρινίσεων και Μέτρων; Σε ποιο Δικαστήριο ή έστω, σε ποια Βουλή θα λογοδοτήσει η κυβέρνηση για τους άδικους θανάτους σε οίκους ευγηρίας, τις ανύπαρκτες υποδομές στη δημόσια υγεία, τις καταγγελίες για προχειρότητες στους πολύτιμους εμβολιασμούς;
Δεν είναι ρητορικά τα ερωτήματα. Ούτε είναι προϊόν εγκεφαλικής παράνοιας. Δεν διεκδικώ δάφνες συνταγματολόγου, επιδημιολόγου ή… διαταγματολόγου. Δυστυχώς, όμως, για τους κυβερνώντες και τους πρόθυμους προπαγανδιστές τους, ακόμα «επιτρέπεται» η ελεύθερη σκέψη και η ελεύθερη έκφραση, εκτός και αν είναι οργανωμένες. Τότε, απαγορεύονται.
Συμφωνούμε ότι στο όνομα της προστασίας της Δημόσιας Υγείας μπορούν να ληφθούν ακραία μέτρα. Μέτρα που ακυρώνουν ή ακρωτηριάζουν βασικά ατομικά δικαιώματα όπως η ελευθερία διακίνησης, η ελεύθερη συνάθροιση, η… οργανωμένη διαμαρτυρία. Όμως, το κέντρο βάρους κάθε μέτρου ξεχωριστά είναι η αρχή της αναλογικότητας. Κάθε μέτρο περιορισμού δικαιωμάτων πρέπει να είναι κατάλληλο για την επίτευξη του στόχου που τίθεται και δεν πρέπει να υπερβαίνει αυτό που είναι αναγκαίο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Πάνω απ’ όλα, το μέτρο δεν μπορεί να είναι ούτε αυθαίρετο, ούτε ανέλεγκτο.
Ποιος λοιπόν αποφασίζει για όλα αυτά; Ποιος κρίνει πότε ένα μέτρο είναι το πλέον κατάλληλο, υπό τις περιστάσεις το πλέον αναγκαίο και το πιο ορθολογικό για την επιβολή περιορισμών στα ανθρώπινα δικαιώματα; Ποιος κρίνει αν έπρεπε να είχαν ληφθεί άλλα, ηπιότερα μέτρα; Ποιος ελέγχει εάν τα μέτρα που λήφθηκαν έφεραν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα ή απλά συγκαλύπτουν τον φαύλο κύκλο αποτυχημένων αποφάσεων και προβλέψεων; Δεν μπορεί το ίδιο άτομο ή η ίδια ομάδα ατόμων να έχουν συγκεντρώσει και τις τρεις εξουσίες στα χέρια τους, να αποφασίζουν, να επιβάλλουν και να ελέγχουν την επιβολή των δικών τους μέτρων χωρίς να υπάρχει διαφάνεια, έλεγχος και λογοδοσία.
Ένα χρόνο μετά την πανδημία, η κυβέρνηση και ιδιαίτερα η Προεδρία και ο αρμόδιος υπουργός Υγείας, ελέγχονται πολλαπλώς. Αυτό που διαφημίστηκε ως success story τον περασμένο Μάρτιο κατέληξε ως τραγωδία τον περασμένο Δεκέμβριο. Με τους μισούς θανάτους από την πανδημία σε οίκους ευγηρίας. Έγινε σφαγή επειδή ένα σχεδόν χρόνο μετά, δεν λήφθηκαν επαρκή μέτρα προστασίας εκείνων που υποτίθεται ότι έπρεπε πρώτα και πριν απ’ όλους να προστατεύσουμε. Ζούμε σε ένα νησί με 104 δομές φιλοξενίας ηλικιωμένων, όλες καταγραμμένες, αλλά για ένα χρόνο λαμβάνονταν μέτρα για τα πάρκα, τις βόλτες των κατοικίδιων, τα κουρεία. Όχι για τις πλέον «ευάλωτες ομάδες». Αυτό είναι το πραγματικό story μιας κυβέρνησης που διαχειρίζεται την πανδημία όπως διαχειρίζεται τη διαφθορά και τη διαπλοκή…
Κι αν στην περίπτωση της πανδημίας, ο καθολικός εγκλεισμός είναι ξανά η «λύση», αυτό δεν θα το κρίνει μια ομάδα ειδικών, αλλά πολλές ομάδες ειδικών. Μπορούν οι κυβερνώντες να μας απαντήσουν ποιες είναι οι ψυχολογικές και οι κοινωνιολογικές επιπτώσεις των μέτρων; Τι επιπτώσεις θα υποστούν ξανά άτομα με ψυχικά νοσήματα, ηλικιωμένοι, μονήρεις και μικρά παιδιά; Τι επιπτώσεις υπάρχουν για τους ανθρώπους που ήδη ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας; Τι επιπτώσεις προκαλούνται στους ήδη ευάλωτους και ασθενέστερους πληθυσμούς; Ποιος θα απαντήσει; Ο… υπουργός Υγείας;
Ισχύει ασφαλώς και η παράμετρος της οικονομίας. Όχι όπως την εννοούμε εμείς. Όπως την εννοεί η επικεφαλής των γιατρών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Δρ Σούμια Σουαμινάθαν: η απομόνωση, η απώλεια εισοδήματος που απορρέει από το κλείσιμο των επιχειρήσεων καθώς και ο διαρκής φόβος για την υγεία και το μέλλον, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας ή να επιδεινώσουν τα ήδη υπάρχοντα (βλ. στήλη 29/11/19 και εφ. «Δημοκρατία» 21/11/19). Η καραντίνα εξοντώνει τους φτωχούς. Εξοντώνει αυτούς που σε ένα περιβάλλον υποβόσκουσας ύφεσης, δεν ξέρουν αν θα έχουν δουλειά την επόμενη μέρα. Δεν ξέρουν πόσο θα αντέξουν τα σχέδια στήριξης μιας οικονομίας που βρίσκεται εν μέσω κρίσης και μάλιστα χωρίς το… πρόγραμμα διαβατηρίων. Δεν βρισκόμαστε πλέον στις αρχές της πανδημίας όταν (λανθασμένα) υπήρχε το ελαφρυντικό του πρωτοφανούς κακού που μας βρήκε. Βρισκόμαστε ένα χρόνο μετά και δεν υπάρχει πλέον καμιά δικαιολογία. Ούτε για πειράματα, ούτε για αυθαίρετες αποφάσεις.
Δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον η δεσποτική διακυβέρνηση χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση, χωρίς έλεγχο και χωρίς απόδοση ευθυνών. Καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να έχει απεριόριστες εξουσίες σε τόση μακρά περίοδο χρόνου. Εκτός και αν έχουν καταργήσει το Σύνταγμα, όπως επεσήμανε και ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου Χρίστος Κληρίδης λίγα λεπτά μετά την ανακοίνωση των νέων περιοριστικών μέτρων. Πότε βγήκε διάταγμα για κατάργηση του Συντάγματος και δεν το πήραμε χαμπάρι;
Υστερόγραφο: Οι χειρισμοί της κυβέρνησης έχουν προκαλέσει καταστροφικά αποτελέσματα στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην οικονομία και στην κοινωνία, αλλά αυτή είναι μια συζήτηση που θα την κάνουμε κάποια στιγμή στο μέλλον. Χωρίς διάταγμα και χωρίς διευκρινίσεις.
Το Άσχετο: Ω…ρέα!
Καλή Κυριακή και Αγία Υπομονή…