ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΑΠΙΟΥ
Σε μια σύγχρονη κοινωνία, ο θεσμός της «πρώτης κυρίας» καλλιεργεί μια παρωχημένη στερεοτυπική αντίληψη και είναι βαθιά σεξιστικός. Υποχρεώνει μια γυναίκα με ανώτατη μόρφωση και σοβαρή επαγγελματική καριέρα, να εγκαταλείψει την προηγούμενη ζωή της για να προσαρμοστεί σε έναν διακοσμητικό ρόλο προεδρικής συζύγου. Την υποχρεώνει να ασκεί καθήκοντα τα οποία δεν έχουν σχέση με τις προηγούμενες δραστηριότητές της, αλλά αφορούν κυρίως φιλανθρωπικές και κοινωνικές δράσεις.
Τέτοιος ρόλος δεν είναι θεσμοθετημένος και κατ’ επέκταση δεν (θα έπρεπε να) δικαιολογεί επιβάρυνση του κρατικού μισθολογίου μέσω της αγοράς υπηρεσιών συνεργατών και άλλου προσωπικού. Επίσης, δεν υπάρχει κάποια ιστορική παράδοση την οποία οφείλουμε να τηρούμε και να προστατεύουμε ως κόρην οφθαλμού. Εκείνο το οποίο υπάρχει (κρίνοντας με τα σημερινά δεδομένα), είναι ένα κακό προηγούμενο, το οποίο συν τω χρόνω αποκτά μόνιμα χαρακτηριστικά. Ουδέποτε το πολιτικό σύστημα τόλμησε να εξετάσει το όλο θέμα θεσμικά, λαμβάνοντας υπόψη την ισότητα των φύλων, την ισονομία και την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου.
Όσα γράφονται δεν είναι κριτική, ούτε πρέπει να ιδωθούν ως τέτοια προς τη σημερινή «πρώτη κυρία», την κυρία Φιλίππα Καρσερά, η οποία φαίνεται πως παράγει αξιόλογο και πολύπλευρο έργο. Όπως έκαναν και όλες οι προηγούμενες «πρώτες κυρίες» της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίες με σεβασμό υπηρέτησαν τον άτυπο αυτό ρόλο, λειτουργώντας επ’ ωφελεία κοινωνικών ευπαθών ομάδων. Ακόμα, κατά τα ειωθότα, οι πρώτες κυρίες «είναι υποχρεωμένες να είναι εμφανίσιμες συνοδοί, όταν αυτό τους ζητηθεί, και να κάνουν τους συζύγους τους να μοιάζουν όμορφοι» (εφ. Guardian, Ιαν. 2014). Είναι όμως αυτό το ζητούμενο;
Αν αύριο, καλή ώρα, εκλεγεί μια γυναίκα στην Προεδρία της Δημοκρατίας, μήπως θα αποκαλούμε τον σύζυγό της «πρώτο κύριο» ή θα αποσύρουμε σιωπηλά τον χαρακτηρισμό; Μήπως θα απαιτήσουμε από τον «πρώτο κύριο» να είναι πρόεδρος φιλανθρωπικών ιδρυμάτων; Μήπως, λέμε, ο σύζυγος της Προέδρου της Δημοκρατίας θα συνεχίσει να κάνει ό,τι έκανε προηγουμένως; Αν είναι καθηγητής να διδάσκει στο ίδιο σχολείο, αν είναι γιατρός να ασκεί το λειτούργημά του και αν είναι δικηγόρος να ασκεί τη νομική επιστήμη, χωρίς όμως να εμπλέκεται σε κρατικές υποθέσεις; Γιατί, λοιπόν, να απαιτούμε διαφορετικά πράγματα ανάλογα με το φύλο;
Έχουμε σπάσει πολλά ταμπού ως κοινωνία τα τελευταία χρόνια, αλλά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι το φύλο να μην αποτελεί κριτήριο (μη) επιλογής για οποιαδήποτε θέση, εργασία και ρόλο. Ευχόμαστε ότι στο μέλλον περισσότερες γυναίκες θα εμπλακούν με την πολιτική και θα αναλάβουν θεσμικούς ρόλους όχι λόγω φύλου, αλλά επειδή το αξίζουν, επειδή ο κυρίαρχος λαός θα κρίνει ότι μπορούν να κάνουν καλύτερα τη δουλειά από οποιονδήποτε άλλο ή άλλη.
Το θέμα για την «πρώτη κυρία» δεν αφορά πρόσωπα, αφορά θεσμούς, αφορά την κοινωνία και τον στερεοτυπικό τρόπο που αντικρύζουμε τα πολιτικά και κοινωνικά πράγματα. Αν θέλουμε να ανοίξουμε αυτήν την κουβέντα, θα μπορούσε ευνοήτως η οποιαδήποτε ακύρωση ή ακόμα και καθιέρωση του ρόλου της «πρώτης κυρίας» ή του… «πρώτου κυρίου» να ισχύσει από την επόμενη προεδρική εκλογή.
Υστερόγραφο: Θα είχε ενδιαφέρον να ακουστεί η άποψη της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων για το όλο θέμα. Κατά πόσον δηλαδή ο ρόλος της πρώτης κυρίας «προωθεί την εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας», «αποδομεί στερεοτυπικές αντιλήψεις» και «είναι ο πρότυπος ρόλος της γυναίκας»;
Το άσχετο: «Δεν μπορείς να γίνεις αυτό που δεν βλέπεις»
