Του Γιώργου Μιχαηλίδη

Μετά από μια μαραθώνια διαδικασία 18 ετών επιτέλους το χαλλούμι πιστοποιήθηκε ως Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. Από την 1η Σεπτεμβρίου στην αγορά  κυκλοφορούν μόνο χαλλούμια ΠΟΠ  με περίοδο χάριτος 15 ημερών ώστε οι τυροκόμοι να «αδειάσουν» τις αποθήκες τους και να πουληθεί εμπόρευμα το οποίο παραδόθηκε στα τέλη Αυγούστου.

H Οffsite News θα καταπιαστεί σήμερα με την πορεία που ακολουθήθηκε από το 2004 μέχρι σήμερα για να κατοχυρωθεί το χαλλούμι ως Προατατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. 

>>>  BRIEF PLATINUM - 2ο Τεύχος - Αφιέρωμα UNIC - Πέραν των 100 τίτλων σπουδών - Τα ποσοστά εργοδότησης των αποφοίτων του / Ρεπορτάζ, βίντεο από όλες τις Μαρίνες της Κύπρου / Επιχειρηματικά νέα / Αναλύσεις / Παραοικονομία ΕΔΩ <<<

Τι σημαίνει ΠΟΠ

Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης επιτεύχθηκε με τον εξής τρόπο:

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε δέσμη δύο μέτρων σχετικά με μια σημαντική κυπριακή κληρονομιά: το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim. Πρώτον, η Επιτροπή καταχωρίζει το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ), προστατεύοντας με τον τρόπο αυτόν την πολύτιμη αυτή ονομασία από την απομίμηση και την αντιποίηση σε ολόκληρη την ΕΕ. Μόνο το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim που παράγεται στην Κύπρο σύμφωνα με τις προδιαγραφές του προϊόντος επιτρέπεται πλέον να φέρει την καταχωρισμένη ονομασία, με προφανή οικονομικά οφέλη για τη νήσο.
• Η καταχώριση επιτρέπει στους παραγωγούς αυτού του εμβληματικού κυπριακού τυριού, πασίγνωστου σε όλο τον κόσμο για τη χαρακτηριστική υφή και εμφάνισή του (διπλωμένο), το οποίο μπορεί να καταναλωθεί και ψητό ή τηγανητό, από οποιοδήποτε μέρος της νήσου Κύπρου, να επωφεληθούν από το καθεστώς ΠΟΠ.
• Δεύτερον, για να διευκολυνθούν οι παραγωγοί της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ώστε να μπορέσουν να επωφεληθούν πλήρως από την προστασία, η Επιτροπή θέσπισε ένα μέτρο που επιτρέπει στο προϊόν ΠΟΠ να διασχίζει την Πράσινη Γραμμή, υπό την προϋπόθεση ότι το τυρί και το γάλα από το οποίο παρασκευάζεται πληρούν όλα τα πρότυπα της ΕΕ για την υγεία των ζώων και τη δημόσια υγεία.

Αυτή η ιστορικής σημασίας δέσμη μέτρων υλοποιεί την κοινή αντίληψη για το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim, που επιτεύχθηκε το 2015, και θα εφαρμοστεί προσωρινά και εν αναμονή της επανένωσης της Κύπρου.

Σκοπός του μέτρου που συνοδεύει την καταχώριση της ονομασίας Χαλλούμι/Halloumi/Hellim ως ΠΟΠ είναι να διασφαλίσει την τήρηση των ευρωπαϊκών προτύπων για την υγεία των ζώων και τη δημόσια υγεία, καθώς και για την ασφάλεια των τροφίμων. Καθορίζει επίσης τους όρους διεξαγωγής των εμπορικών συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων σχετικά με τους ελέγχους. Επιπλέον, οι εγκαταστάσεις μεταποίησης γάλακτος, θα πρέπει να τηρούν τους ισχύοντες κανόνες για τη δημόσια υγεία.

>>>>Διαβάστε επίσης: ΌΛΕΣ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΔΩ<<<<

Τα βασικά στοιχεία αυτής της δέσμης μέτρων που αποφασίστηκε στις 12 Απριλίου το 2021 είναι τα ακόλουθα:

• Η ονομασία «Χαλλούμι (Halloumi)/Hellim» καταχωρίζεται στο μητρώο προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων. Μόνο το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim που παράγεται στη νήσο Κύπρο και σύμφωνα με την παραδοσιακή συνταγή μπορεί τώρα να διατίθεται στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αυτή την ονομασία.
• Η διενέργεια επιθεωρήσεων ΠΟΠ σε ολόκληρη την Κύπρο θα ανατεθεί σε διεθνώς διαπιστευμένο οργανισμό ελέγχου. Ο οργανισμός ελέγχου θα είναι υπεύθυνος για την τήρηση της παραδοσιακής συνταγής από τους παραγωγούς.
• Θα θεσπιστεί ένα λειτουργικό σύστημα που θα διασφαλίζει τη διενέργεια αποτελεσματικών ελέγχων για την ΠΟΠ σε ολόκληρη την Κύπρο, το οποίο θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς η Επιτροπή.
• Ένα μέτρο με το οποίο αίρονται οι απαγορεύσεις σχετικά με τη διακίνηση ορισμένων προϊόντων ζωϊκής προέλευσης στη νήσο Κύπρο, εν αναμονή της επανένωσής της, και καθορίζονται οι όροι που διέπουν τη διακίνηση των εν λόγω προϊόντων ώστε να καταστεί δυνατή η παραγωγή του τυριού με την ονομασία «Χαλλούμι» (Halloumi)/«Hellim» (ΠΟΠ) σε ολόκληρη την Κύπρο.
• Ιδιωτικός φορέας ελέγχου (διεθνής οργανισμός Bureau Veritas)  θα οριστεί για τη διενέργεια ελέγχων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τις γαλακτοκομικές εγκαταστάσεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, ώστε να διασφαλιστεί ότι τηρούνται όλοι οι κανόνες της ΕΕ για την υγεία και την υγιεινή. Μόνο το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim που πληροί όλα τα υγειονομικά πρότυπα της ΕΕ μπορεί να αποτελεί αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών εκατέρωθεν της Πράσινης Γραμμής.

Όλα άρχισαν το 2004

Το οδοιπορικό μέχρι την κατοχύρωση του χαλλουμιού ως Προστατευόμενο Προϊον Προέλευσης έκανε στην Offsite News ο Διευθυντής Βιομηχανικής Παραγωγής, Καινοτομίας και Περιβάλλοντος του ΚΕΒΕ Ανδρέας Ανδρέου.

Σύμφωνα με τον κ. Ανδρέου, o φάκελος χαλλούμι άρχισε να μας απασχολεί το 2004 όταν οι σύνδεσμοι τυροκόμων άρχισαν τότε χωρίς καμιά εμπειρία και γνώση τις προσπάθειες κατοχύρωσης του χαλλουμιού. Τότε οι εξαγωγές του χαλλουμιού ανέρχονταν μόλις στα 20 εκατομμύρια λίρες.

«Κόλλησαν στα ποσοστά»

Ο Διευθυντής Βιομηχανικής Παραγωγής, Καινοτομίας και Περιβάλλοντος ΚΕΒΕ και άριστος γνώστης των όσων έγιναν στην πορεία των χρόνων ανέφερε ότι «το 2004 συστάθηκε τεχνική επιτροπή με τυροκόμους που τότε είχαν ελάχιστη εμπειρία αλλα κολλήσαμε στα ποσοστά του πρόβειο, αιγινού, η τομείγμα των δυο και της πιθανότητας αγελαδινού ή μη αγελαδινού γάλακτος στις ποσοστώσεις».

Τα δεδομένα ανάγκασαν τους αρμόδιους να ζητήσουν γνωματεύσεις από τη Νομική Υπηρεσία με αποτέλεσμα να τεθούν περιορισμοί στα χαρακτηριστικά των ζώων (ελεύθερης η μη βοσκής, διατροφή και άλλα). Τα εν λόγω χαρακτηριστικά είναι τα περίφημα 13 σημεία που ουσιαστικά έφεραν τη συμφωνία το 2022.

Απόσυρση του πρώτου φακέλου

Το 2012 αποσύρθηκε ο πρώτος φάκελος για το χαλλούμι από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σημειώνεται ότι ο φάκελος καταρτίστηκε από μια πολύ μικρή ομάδα τυροκόμων και παραγωγών που παράγουν το 1% του χαλουμιού και του γάλακτος στην Κύπρο.

Ο κ. Αντρέου τόνισε ότι με την απόσυρση του φακέλου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2014 πρότεινε όπως στην παραγωγή του χαλλουμιού  υπερέχει το πρόβειο και αιγινό έναντι του αγελαδινού παρέχοντας μια μεταβατική περίοδο 10 ετών Η ποσόστωση  αποφασίστηκε να είναι 80% πρόβειο και αιγινό  και 20% αγελαδινό .

Η περίοδος αυτή ολοκληρώνεται το 2024 όμως όπως ανέφερε ο κ. Αντρέου εντός του τρέχοντος Σεπτεμβρίου θα εκδοθεί νέο διάταγμα που θα καθορίζεται στο 10% η ποσόστωση στο αγελαδινό γάλα. Αιτία όπως ανέφερε ο κ. Ανδρέου είναι δυο παράγοντες: Πρώτο: Η αύξηση της τιμής των ζωοτροφών λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Δεύτερο: H μείωση της παραγωγής γάλακτος μεταξύ Σεπτεμβρίου - Ιανουαρίου.

Η περίοδος ενστάσεων

Το διευθυντικό στέλεχος του ΚΕΒΕ ανέφερε ότι σε όλη αυτή τη διαδικασία και τις προσπάθειες κατοχύρωσης του χαλλουμιού  δεν ήταν όλα ροδινά,  αφού υπήρχαν ενστάσεις από Τουρκοκύπριους παραγωγούς  οι οποίοι ήθελαν εμπλοκή στο χαλλούμι. Όπως τόνισε ο κ. Ανδρέου, «το ζήτημα μετατράπηκε σε πολιτικό αφού οι Τουρκοκύπριοι παραγωγοί παρήγαγαν το χαλλούμι με την ονομασία helim».

Η ονομασία ΠΟΠ

Μετα από πολλές συζητήσεις και παρασκήνιο φθάσαμε στον Οκτώβριο του 2021 οπότε και τέθηκε σε ισχύ η ονομασία χαλλούμι ως ΠΟΠ. Ωστόσο, για 11 μήνες οι αντιδράσεις των παραγωγών, των αγελαδοτρόφων και των τυροκόμων δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα και ο νόμος έμεινε στην ουσία ανενεργός.

Λόγω Τουρκοκυπρίων σε διεθνή εταιρεία

Η ύπαρξη Τουρκοκύπριων παραγωγών οδήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ορίσει την διεθνή εταιρεία Bureau Veritas Group ώστε να γίνουν οι απαραίτητοι έλεγχοι και στα κατεχόμενα για να πιστοποιηθεί κατά πόσον μπορούν να παράγουν χαλλούμι ΠΟΠ με την πιστοποιημένη διαδικασία.

Πέντε αιτήσεις από Τ/κ

Αναφορικά με την παραγωγή χαλλουμιού ως Π.Ο.Π. από Τουρκοκύπριους, ο Υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής ανέφερε στις 02 Σεπτεμβρίου 2022  ότι υπήρξαν ήδη πέντε αιτήσεις που αξιολογούνται, ωστόσο χρειάζεται ακόμα να γίνει δουλειά. Πρόσθεσε ότι όπως αξιολογήθηκαν για τους Ελληνοκύπριους παραγωγούς έτσι θα αξιολογηθούν και για τους Τ/κ και εξέφρασε την πρόθεση της Κυβέρνησης να τους διευκολύνουν να παράγουν και αυτοί και να μπορούν μέσω του κανονισμού της πράσινης γραμμής να στείλουν τα προϊόντα τους στις ευρωπαϊκές αγορές.

Ο κ. Ανδρέου υπερτόνισε ότι με τα νέα δεδομένα και την εφαρμογή του νόμου ότι το χαλλούμι είναι ΠΟΠ όλα σχεδόν τα τυροκομεία 100 στο σύνολο εκ των οποίων τα 20 εμπλέκονται στις εξαγωγές και τα 4-5 έχουν συντριπτικό μερίδιο εντάχθηκαν στο σύστημα. 

Η ντόπια παραγωγή χαλλουμιού στην Κύπρο ανέρχεται στις 43.000 τόνους εκ των οποίων οι 38.000 τόνοι αποτελούν ποσότητες για εξαγωγές. Ο κ. Ανδρέου παρατήρησε ακόμα ότι τη μερίδα του λέοντος στις εξαγωγές διαθέτει το Ηνωμένο Βασίλειο με 45% και ακολουθούν η Ελλάδα, Γερμανία, Σουηδία και Αυστρία. Επίσης σημαντικές εξαγωγές γίνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στον Καναδά. 

Εξαγωγές 270 εκ. ευρώ

Ο κ. Ανδρέου σημείωσε ότι οι εξαγωγές ανέρχονται πλέον στο ποσό των 270 εκατομμυρίων ευρώ που αποτελεί μεγάλη ένεση στην οικονομία της Κύπρου. Ταυτοχρόνως, όπως εξήγησε ο κ. Ανδρέου, το σχήμα του χαλλουμιού διαφοροποιήθηκε στις αγορές του εξωτερικού αφού από τα 150 γραμμάρια προσφέρεται στα 800 γραμμάρια κάτι που είναι βολικό για τις πωλήσεις