Του Σωτήρη Νικηφόρου

Πενταπλάσιοι ήταν οι αισθητοί σεισμοί που σημειώθηκαν στην Κύπρο το 2022 σε σχέση με τον ετήσιο μέσο όρο. Συνολικά καταγράφηκαν 33 αισθητοί σεισμοί, με 4 σεισμούς να είναι μεγαλύτεροι από 5 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ και 6 σεισμούς μεταξύ 4 και 5 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ. Συνολικά την χρονιά που μας πέρασε καταγράφηκαν στη χώρα μας από το Σεισμολογικό Δίκτυο του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης, περίπου 1,130 σεισμοί, σχεδόν διπλάσιοι από τον ετήσιο μέσο όρο. 

ΣΕΙΣΜΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022 - ΚΥΠΡΟΣ

Ενώ το 2022 θεωρείται έτος παγκόσμιας σεισμικής ύφεσης, με λίγους μεγάλου μεγέθους σεισμούς (Μ7.0) και καθόλου πολύ μεγάλου μεγέθους (Μ≥8.0), δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο και για το χώρο της Κύπρου, όπου σημειώθηκαν και αξιολογήθηκαν🧵1/10 https://t.co/CrWKlht4L1

— Sylvana Pilidou (@SylvanaPilidou) January 10, 2023

Τα πολύ ενδιαφέροντα αυτά στοιχεία παραθέτει σε ανάρτηση της στο twitter η Δρ Συλβάνα Πηλείδου, Σεισμολόγος και Ανώτερη Γεωλογική Λειτουργός, Προϊστάμενη του Κλάδου Σεισμολογίας και Γεωφυσικής του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης, η οποία έκανε ουσιαστικά τον σεισμικό απολογισμό του 2022 για την Κύπρο.

Όπως σημειώνει, η μεγάλη αύξηση σεισμών στην Κύπρο, έρχεται σε αντίθεση με το τι έγινε στον υπόλοιπο κόσμο αφού το 2022 θεωρείται έτος παγκόσμιας σεισμικής ύφεσης, με λιγότερους από τον παγκόσμιο ετήσιο μέσο όρο μεγάλου μεγέθους σεισμούς (Μ7.0) και καθόλου πολύ μεγάλου μεγέθους σεισμούς (Μ≥8.0).

Με αφορμή την ανάρτηση, η OffsiteNews επικοινώνησε με την κ. Πηλείδου για κάποιες επιπλέον πληροφορίες. 

Ερωτηθείσα η κ. Πηλείδου αν υπάρχει κάποια εξήγηση για την αύξηση των σεισμών στην Κύπρο ανέφερε ότι αναφέρθηκε στις διάφορες διακυμάνσεις που παρατηρούνται χρονικά στη σεισμική δραστηριότητα στη χώρα μας. Πιο συγκεκριμένα σημείωσε: «Η Γη λειτουργεί με πολύπλοκες διεργασίες σε μη σταθερούς ρυθμούς γι’ αυτό και τα γεωλογικά φαινόμενα δεν εκδηλώνονται με σταθερή συχνότητα. Έτσι, το επίπεδο της σεισμικής δραστηριότητας μιας περιοχής παρουσιάζει,  χρονικά, διακυμάνσεις, δηλαδή παρατηρούμε χρονικές περιόδους σεισμικής έξαρσης (όπως π.χ. κατά το 1995-1999 στην Κύπρο) ακολουθούμενες από περιόδους σεισμικής ύφεσης. Φαίνεται ότι και τώρα διανύουμε μια περίοδο σεισμικής έξαρσης, την έκβαση της οποίας δυστυχώς δεν μπορούμε να προβλέψουμε». 

Κατά τη διάρκεια του 2022 είδαμε σμήνη σεισμών με επίμονες αλλά ήπιες ακολουθίες, με αισθητούς (π.χ. περιοχή Γερμασόγειας) ή και χωρίς αισθητούς σεισμούς (π.χ. στο θαλάσσιο χώρο στα δυτικά του Ακάμα) 🧵4/10 pic.twitter.com/wsVyEaoclO

— Sylvana Pilidou (@SylvanaPilidou) January 10, 2023

Πώς προκαλούνται οι σεισμοί 

Στη συνέχεια η κ. Πηλείδου μας έκανε και μια σύντομη επεξήγηση για το πώς προκαλούνται οι σεισμοί: «Oι τεκτονικές πλάκες της Γης (κομμάτια του εξωτερικού περιβλήματος της) βρίσκονται  συνεχώς σε κίνηση, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται ελαστική ενέργεια στα πετρώματα του εσωτερικού της Γης (δηλαδή να παραμορφώνονται) . Όταν ξεπεραστεί η αντοχή τους, τα πετρώματα σπάζουν (σε προϋπάρχοντα ρήγματα, δηλαδή «σπασίματα»), με αποτέλεσμα να απελευθερώνουν σεισμικά (ελαστικά) κύματα, τα οποία διαδίδονται, κάποια είδη μέσω του εσωτερικού της Γης και κάποια είδη μέσω της επιφάνειας της και προκαλούν εδαφικές δονήσεις (σεισμούς). Είναι μια συνεχής διεργασία, αλλά δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πότε το κάθε ρήγμα έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο ωριμότητας ώστε να δώσει τον επόμενο σεισμό».

Πώς προκαλούνται οι σεισμοί; Τι συμβαίνει στο ρήγμα την ώρα γένεσης του σεισμού;

Σε συνεργασία μεταξύ @CY_earthquakes και @IRIS_EPO #geoeducation #εκπαίδευση #earthquake #σεισμός #fault #ρήγμα pic.twitter.com/m41b3FzhRi

— Sylvana Pilidou (@SylvanaPilidou) January 26, 2022

Τί είναι τα σεισμικά κύματα;

Πώς διαδίδονται μέσα στη Γη;

Τι προκαλούν στην επιφάνεια της Γης;

Πώς καταγράφονται σε ένα σεισμολογικό σταθμό;

Μάθε για όλα αυτά εδώ:https://t.co/0jXmVVbKUN@CY_earthquakes @IRIS_EPO#seismology #σεισμολογία

Σύντομο απόσπασμα του βίντεο: pic.twitter.com/gtMXS6pbCG

— Sylvana Pilidou (@SylvanaPilidou) March 17, 2022

Οι μεγάλοι σεισμοί του 2022 στην Κύπρο

Στον απολογισμό της η κ. Πηλείδου αναφέρεται στους μεγάλους σεισμούς του 2022 στην Κύπρο αλλά και τα σμήνη σεισμών που ταρακούνησαν για αρκετές μέρες κυρίως περιοχές της Λεμεσού και της Πάφου. «Στις 11/1/2022, είχαμε τον ισχυρό Μ=6.5 σεισμό στο θαλάσσιο χώρο Ακάμα, ο οποίος ακολουθήθηκε από πλούσια μετασεισμική ακολουθία κατά τους επόμενους μήνες. Κατά τη διάρκεια του 2022 είδαμε σμήνη σεισμών με επίμονες αλλά ήπιες ακολουθίες, με αισθητούς (π.χ. περιοχή Γερμασόγειας) ή και χωρίς αισθητούς σεισμούς (π.χ. στο θαλάσσιο χώρο στα δυτικά του Ακάμα), και ενεργοποίηση πολλών χερσαίων ρηγμάτων κυρίως σε Πάφο, Λεμεσό και Αμμόχωστο αλλά και υποθαλάσσιων, κυρίως στα νότια, δυτικά και βορειοδυτικά του νησιού μας, με παρατεταμένες ακολουθίες, σε κάποιες περιπτώσεις με επιφανειακούς και σε άλλες με σχετικά μεγάλου εστιακού βάθους σεισμούς (π.χ. στην Αμμόχωστο)». 

Χάρτης όλων των σεισμών που καταγράφηκαν από το σεισμολογικό δίκτυο του @CY_earthquakes και έχουν αξιολογηθεί κατά το 2022 ⬇️.

Διαδραστικός Χάρτης: https://t.co/7Zdd27u4Z5

Περισσότεροι χάρτες: https://t.co/2LqauFX29Z pic.twitter.com/xU1QNAFafr

— Cyprus Seismological Centre (@CY_earthquakes) January 13, 2023

Συνεχίζοντας τον απολογισμό του έτους η Προϊσταμένη του Κλάδου Σεισμολογίας και Γεωφυσική αναφέρει: «Ευτυχώς οι σεισμοί του 2022, είχαν τέτοια χαρακτηριστικά που προκάλεσαν σχετικά χαμηλές εδαφικές επιταχύνσεις (μέτρο της έντασης των σεισμών) στις κατοικημένες περιοχές της Κύπρου, με αποτέλεσμα να μην προκαλέσουν ιδιαίτερες ζημιές,  και το σημαντικότερο βέβαια, να μην έχουμε θύματα. Θα συνεχιστεί το ίδιο επίπεδο σεισμικότητας στο χώρο μας ή όχι; Δυστυχώς η επιστήμη της σεισμολογίας μέχρι τώρα δεν διαθέτει μηχανισμούς και εργαλεία με τα οποία να μπορούμε να προβλέπουμε τους σεισμούς, και βέβαια είναι αδύνατο να τους αποτρέπουμε από το να συμβαίνουν. Στην Κύπρο πρέπει να είμαστε πάντα έτοιμοι για το ενδεχόμενο ισχυρού σεισμού τόσο βραχυπρόθεσμα, μέσω προετοιμασίας μας για τα μέτρα αυτοπροστασίας, όσο και μακροπρόθεσμα με τη δημιουργία/αναβάθμιση των κτιρίων και κατασκευών με τις κατάλληλες αντισεισμικές πρόνοιες».

>>> Δείτε ΕΔΩ αναλυτικά τα κύρια ενεργά ρήγματα στην Κύπρο με χάρτες και προηγούμενη ανάλυση της κ. Πηλείδου στην OffsiteNews

Γίνονται μελέτες για πρόβλεψη σεισμών;

Ερωτηθείσα η κ. Πηλείδου για το κατά πόσα σήμερα γίνονται διάφορες μελέτες ή έρευνες διεθνώς με στόχο να βρεθούν τρόπου να προβλέπονται οι σεισμοί, μας ανέφερε ότι: «Η πρόβλεψη σεισμών δεν είναι εφικτή σήμερα σε επιχειρησιακό επίπεδο,  δηλαδή με άμεσα ωφέλιμο τρόπο για την κοινωνία, π.χ. να μας δίνει με ακρίβεια τον χρόνο, υπόκεντρο (δηλαδή επίκεντρο και εστιακό βάθος) και μέγεθος σεισμού ΠΡΙΝ από την εκδήλωσή του έτσι ώστε να εκκενωθούν, εάν κριθεί σκόπιμο, οι επηρεαζόμενες περιοχές κλπ.

Προσπάθειες γίνονται με τη μελέτη πρόδρομων φαινόμενων (όπως είναι τοπικές μικρο-ανωμαλίες του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου της Γης ή της ειδικής ηλεκτρικής αντίστασης των πετρωμάτων, ανύψωση/καθίζηση του εδάφους, μεταβολές στη στάθμη και θερμοκρασία  ή χημική αλλοίωση των υπογείων υδάτων, απελευθέρωση ραδονίου κ.λπ) και μέσω θεωριών όπως αυτής των «σεισμικών κενών» και της «θεωρίας ντόμινο». Δυστυχώς οι προσεγγίσεις αυτές μπορούν να δώσουν μια πολύ γενική εκτίμηση για την ευρύτερη επιεντρική περιοχή και το μέγεθος του προβλεπόμενου σεισμού, αλλά όχι για τον χρόνο γένεσης του.

Όμως από το σεισμικό ιστορικό όμως μιας περιοχής γνωρίζουμε πολλά στοιχεία τα οποία είναι πολύ χρήσιμα στη στατιστική τους μορφή για τη δημιουργία και ανανέωση του κώδικα αντισεισμικού σχεδιασμού,  αντιπροσωπευτικού για την περιοχή, έτσι ώστε τα κτίρια και γενικά οι κατασκευές να κτίζονται με τις κατάλληλες πρόνοιες».

2/3 Από το σεισμικό ιστορικό της Κύπρου γνωρίζουμε τη μέγιστη εδαφική επιτάχυνση που αναμένουμε σε κάθε περιοχή σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα π.χ. πιο κάτω οι #ΣεισμικέςΖώνες: #PGA – peak ground acceleration με 10% πιθανότητα υπέρβασης σε 50 χρόνια σε ποσοστά του g. pic.twitter.com/Ymtp6BKIdM

— Sylvana Pilidou (@SylvanaPilidou) July 1, 2022

Σημαντικές συμβουλές για την στιγμή του σεισμού

Ζητήσαμε από την κ. Πηλείδου να μας αναφέρει και μερικές συμβουλές και ενέργειες που πρέπει να έχουμε υπόψη μας για στιγμή που… χτυπά ο Εγκέλαδος. 

«Η Κύπρος ταλαιπωρήθηκε στην ιστορία της από ισχυρούς σεισμούς και θα συνεχίσει να ταλαιπωρείται με καταστροφικούς σεισμούς. Οι σεισμοί ήταν και θα είναι μέσα στη ζωή μας και αποτελούν ένα φαινόμενο το οποίο δεν μπορούμε να προβλέψουμε ή να αποφύγουμε. Οι κάτοικοι της Κύπρου θα πρέπει πάντα να έχουν υπόψη το ενδεχόμενο σεισμού και να είναι έτοιμοι να ακολουθήσουν με ψυχραιμία τις τρέχουσες οδηγίες της Πολιτικής Άμυνας της Κύπρου για τα μέτρα αυτοπροστασίας πριν, κατά και μετά από την εκδήλωση σεισμού.

>>> Δείτε σχετικά: Πολιτική Άμυνα: Μέτρα αυτοπροστασίας και ασφάλειας από σεισμό

Γενικά, ανά το παγκόσμιο, έχει επικρατήσει η πρακτική: Πέσε, καλύψου, κρατήσου. Όταν κάποιος αισθανθεί σεισμική δόνηση εντός κτιρίου, έχοντας υπόψη ότι οι πρώτες δονήσεις ΔΕΝ είναι οι ισχυρότερες, θα πρέπει να 

• διατηρήσει τη ψυχραιμία του
• καλυφθεί άμεσα κάτω από ένα γερό έπιπλο  (τραπέζι, γραφείο), να γονατίσει και να  κρατήσει με τα χέρια του το πόδι του.
• απομακρυνθεί, όσο είναι δυνατόν, από επικίνδυνες θέσεις όπως: κοντά σε παράθυρα, ογκώδη αστήριχτα έπιπλα, μπαλκόνια, εξωτερικούς τοίχους, ανελκυστήρες, σκάλες κ.λπ.
• παραμείνει καλυμμένος μέχρι να σταματήσουν οι δονήσεις. 
• σε περίπτωση που δεν υπάρχει γερό έπιπλο για να καλυφθεί, θα πρέπει να μειώσει το ύψος του πλησιάζοντας στο πάτωμα στο κέντρο του δωματίου και να προστατέψει το κεφάλι και τον αυχένα με τα χέρια του.

Μέτρα στο σπίτι (ΒΙΝΤΕΟ)

#ΜέτραΠροστασίας από #Σεισμό

1️⃣ΠΡΙΝ

2️⃣ΚΑΤΑ τη διάρκεια των δονήσεων. 3️⃣ΜΕΤΑ@GSCP_GR@MccCivil @CivilDefenceCy @CY_earthquakes pic.twitter.com/gt86j5A0k0

— Sylvana Pilidou (@SylvanaPilidou) April 26, 2022

Μέτρα όπου και αν βρισκόμαστε (ΒΙΝΤΕΟ)

#ΜέτραΠροστασίας από #Σεισμό

ΚΑΤΑ τη διάρκεια των δονήσεων ανάλογα με το ΠΟΥ βρισκόμαστε. pic.twitter.com/oexI2j7lpr

— Sylvana Pilidou (@SylvanaPilidou) December 28, 2022

Μακροπρόθεσμα, δεδομένου ότι ο σεισμός γίνεται επικίνδυνος για τον άνθρωπο κυρίως 

μέσω του δομημένου περιβάλλοντος, ο καλύτερος τρόπος μείωσης των συνεπειών του είναι η τήρηση του κώδικα αντισεισμικού σχεδιασμού, έτσι ώστε τα κτίρια/κατασκευές να σχεδιάζονται/κτίζονται/(και να αναβαθμίζονται) με τις κατάλληλες αντισεισμικές πρόνοιες, οι οποίες βασίζονται στις γεωλογικές συνθήκες και την αναμενόμενη σεισμικότητα του χώρου μας».

Στην ιστοσελίδα του Σεισμολογικού Κέντρου www.gsd-seismology.org.cy , μπορείτε να εξερευνήσετε την τρέχουσα και παλαιότερη σεισμικότητα του χώρου μας.