Toυ Γιώργου Μιχαηλίδη

Mετά από δεκαετίες άλλαξε το οικογενειακό δίκαιο στην Κύπρο. Η Βουλή την Παρασκευή 02 Δεκεμβρίου 2022 στην τελευταία συνεδρία νομοθετικού έργου υπερψήφισε με 49 ψήφους υπέρ και μια αποχή την τροποποίηση του Συντάγματος για  το οικογενειακό δίκαιο.

H Επίτροπος Νομοθεσίας Λουϊζα  Χριστοδουλίδου - Ζαννέτου μιλώντας στην Offsite News τόνισε ότι για πρώτη φορά στα χρονικά γίνεται τόσες τομές στο Οικογενειακό Δίκαιο. Η κα Χριστοδουλίδου - Ζαννέτου ανέφερε ότι «οι συζητήσεις για αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο άρχισαν πριν από 5 χρόνια». 

Η Offsite News παρουσιάζει τις βασικές αλλαγές που επέφερε η Ολομέλεια της Βουλής στο οικογενειακό δίκαιο. Χαρακτηριστικά:

Τα νέα δεδομένα με δικαστές

• Τα προσόντα Δικαστών αλλάζουν και  γίνονται τα ίδια   τους Ανώτερους Επαρχιακούς Δικαστές ή του Επαρχιακού Δικαστή και απαιτείται επιπρόσθετα ευρεία γνώση σε θέματα οικογενειακού δικαίου ή αποδεδειγμένη εμπειρία στον χειρισμό δικαστικών υποθέσεων οι οποίες εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του Οικογενειακού Δικαστηρίου. Πλέον θα μπορούν να εκδικάζουν και διαζύγια 
• Οι δικαστές θα παρακολουθούν ετησίως εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία διοργανώνονται από τη Σχολή Δικαστών.
• Τα Οικογενειακά Δικαστήρια θα συνεδριάζουν σε μονομελή σύνθεση αντί τριμελή στα διαζύγια.

Ο ίδιος δικαστής θα  επιλαμβάνεται όλων των υποθέσεων οι οποίες εγείρονται σε οποιοδήποτε χρόνο μεταξύ των ίδιων διαδίκων ενώπιον του ίδιου Οικογενειακού Δικαστηρίου.

Σε προσωρινή απουσία Δικαστή το Ανώτατο μπορεί να διορίσει μέλος της δικαστικής υπηρεσίας το οποίο πληροί τα προσόντα τα οποία απαιτούνται για τη θέση Επαρχιακού Δικαστή, για να εκτελεί τα καθήκοντα και να ασκεί τις εξουσίες Δικαστή Οικογενειακού Δικαστηρίου η προέδρου ή Ανώτερου για τη θέση του Προέδρου 

Ρυθμίζεται η δικαιοδοσία  του Δικαστηρίου σε διατάγματα επικοινωνίας όταν γίνεται μετοίκηση σε άλλο κράτος της ΕΕ εκτός έχει αποδεχθεί την αρμοδιότητα των δικαστηρίων της νέας συνήθους διαμονής του παιδιού.

Επέκταση δικαιοδοσίας σε διαφορά που αφορά περιουσία συζύγων και κανένας από τους διάδικους διαμένει στη Δημοκρατία. Αρμοδιότητα για εκδίκαση του συνόλου της διαφοράς κέκτηται το Οικογενειακό Δικαστήριο της επαρχίας εντός της οποίας βρίσκεται η εν λόγω ακίνητη ιδιοκτησία.

Ανεξάρτητα από τα πιο πάνω η κατά τόπο αρμοδιότητα του Οικογενειακού Δικαστηρίου δύναται να επεκταθεί, ούτως ώστε το ίδιο Οικογενειακό Δικαστήριο να επιληφθεί όλες τις υποθέσεις που εγείρονται μεταξύ ίδιων διαδίκων, μετά από αίτημα των διαδίκων και εφόσον το Οικογενειακό Δικαστήριο κρίνει ότι με αυτόν τον τρόπο εξυπηρετείται το συμφέρον απονομής της δικαιοσύνης. Όταν η διαφορά αφορά παιδί, το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη το συμφέρον του παιδιού.

Διαγράφεται η πρόνοια, η οποία προβλέπει ότι οι αποφάσεις του Οικογενειακού Δικαστηρίου, όταν αυτό αποτελείται από περισσότερους του ενός δικαστές, λαμβάνονται κατά πλειοψηφία.

>>>>Διαβάστε επίσης: Γάμος από 18 ετών - Στη Βουλή η μεταρρύθμιση<<<<

Προβλέπεται πλέον, η διεξαγωγή της δίκης (εξ’ ολοκλήρου ή μερικώς) κεκλεισμένων των θυρών, μετά από αίτημα των διαδίκων ή αυτεπάγγελτα από το Δικαστήριο σε περίπτωση που παιδί εμφανίζεται ως μάρτυρας για σκοπούς διασφάλισης της ιδιωτικής ζωής των διαδίκων και του παιδιού και της προστασίας του συμφέροντος του Παιδιού.

Για την περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, πλέον γίνεται δεκτή η γνωστοποίηση της διακοπής αυτής όχι μόνο στον Επίσκοπο αλλά και σε θρησκευτικό ηγέτη ούτως ώστε να μπορεί στις περιπτώσεις αυτές να δίνεται αποκλειστική χρήση ολόκληρης ή τμήματος της οικογενειακής στέγης ή και για να μπορεί ο καθένας από τους συζύγους να παραλάβει τα κινητά που του ανήκουν, ακόμη και αν τα χρησιμοποιούσαν και οι δύο ή και μόνος ο άλλος σύζυγος. Πλέον δηλαδή τα οικογενειακά δικαστήρια έχουν δικαιοδοσία να εκδικάζουν τις υποθέσεις διαζυγίων όλων των θρησκευτικών ομάδων.

Το Οικογενειακό Δικαστήριο δύναται για λόγους επιείκειας και ενόψει των ειδικών συνθηκών του καθενός από τους συζύγους και του συμφέροντος των παιδιών να παρατείνει την παραχώρηση της αποκλειστικής χρήσης μέρους ή ολόκληρης της οικογενειακής στέγης ακόμη και μετά από τη λύση του γάμου, για χρονική περίοδο η οποία δεν υπερβαίνει τα 2 έτη από τη λύση του.

Οι εκκρεμείς διαδικασίες κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος των διατάξεων τουπερί Οικογενειακών Δικαστηρίων (Τροποποιητικού) Νόμου του 2022 ενώπιον άλλων δικαστηρίων, των οποίων η  δικαιοδοσία έχει μεταβιβαστεί με τις διατάξεις του εν λόγω νόμου στα Οικογενειακά Δικαστήρια συνεχίζουν και αποπερατώνονται ενώπιον των Δικαστηρίων όπου εκκρεμούν. (μεταβατική διάταξη το προβλέπει αυτό

Νόμος που τροποποιεί τους περί Γάμου Νόμους του 2003 έως 2020

Όσον αφορά τον τόπο τέλεσης του γάμου, τα πρόσωπα τα οποία πρόκειται να τελέσουν τον γάμο μπορούν να επιλέξουν οποιοδήποτε κατάλληλο τόπο αρκεί να προηγείται η έγκριση Λειτουργού Τέλεσης Γάμων.

Διορθώνονται κάποιες επαναλήψεις που υπήρχαν στο άρθρο 14, το οποίο αναφέρεται στους ακυρώσιμους γάμους και στην ανικανότητα ενός προσώπου να δώσει τη συναίνεσή του.

Διαγράφεται το άρθρο 15 του νόμου το οποίο προνοούσε για την ηλικία των ατόμων που προτίθενται να συνάψουν γάμο. Το άρθρο αυτό έθετε προϋποθέσεις για τη σύναψη γάμου μεταξύ ανήλικων προσώπων ή ανήλικου προσώπου με ενήλικα. Πλέον απαγορεύεται η σύναψη γάμου οποιουδήποτε προσώπου με άτομο που δεν έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του. 

Πλέον οι γάμοι αυτοί θεωρούνται άκυροι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την εξέταση την Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού τον Μάιο του 2022 από την αρμόδια επιτροπή του ΟΗΕ έγινε προς την Επίτροπο Νομοθεσίας, η οποία προΐστατο της κυπριακής αντιπροσωπίας σχετική παρέμβαση από τα μέλη της Επιτροπής για το ζήτημα του ότι ο νόμος της Δημοκρατίας επέτρεπε τον γάμο σε ανηλίκους. 

Μετά το πέρας της ακρόασης αυτής η Επίτροπος Νομοθεσίας μετέφερε τις απόψεις της Επιτροπής προς το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, το οποίο εισάκουσε υλοποίησε τη εισήγηση της Επιτρόπου Νομοθεσίας για κατάργηση του γάμου ανήλικου προσώπου. Περιλαμβάνει διευκρινίσεις αναφορικά με τους άκυρους γάμους. Συγκεκριμένα διευκρινίζεται ότι ένας γάμος είναι άκυρος όταν γίνεται:

- Μεταξύ τέκνου και του βιολογικού πατέρα ή βιολογικής μητέρας ή των εξ αίματος συγγενών τους σε ευθεία γραμμή ή σε πλάγια ωγραμμή μέχρι και του πέμπτου βαθμού

- Μεταξύ παιδιού το οποίο δεν έχει συμπληρώσει το δέκατο όγδοο (18ο) έτος της ηλικίας του και οποιουδήποτε προσώπου

-Πλέον, ο ανυπόστατος γάμος δεν έχει εξ’ υπαρχής οποιαδήποτε αποτελέσματα εκτός από το γεγονός ότι παιδί που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια τέτοιου γάμου διατηρεί την ιδιότητα παιδιού που γεννήθηκε σε γάμο.

-Οι πρόνοιες του εν λόγω νόμου αφορούν θρησκευτικούς και πολιτικούς γάμους ανεξαρτήτως του τόπου ή χρόνου τέλεσής τους.

-Προβλέπεται η παραγραφή δικαιώματος έγερσης αγωγής για ακύρωση

ακυρώσιμου γάμου από:

- Τον σύζυγο ο οποίος ήταν ανίκανος για σύναψη γάμου μετά από την παρέλευση έξι (6) μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία κατέστη ικανός

- Από τον σύζυγο ο οποίος έχει εξαναγκαστεί να συνάψει γάμο ή τελεί υπό πλάνη μετά από την παρέλευση έξι (6) μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία έπαυσε να υφίσταται η πλάνη ή η απειλή, ανάλογα με την περίπτωση.

Αλλαγές γίνονται και όσον αφορά τους λόγους διαζυγίου. Το άρθρο αυτό αναφέρει πλέον ρητά και ξεκάθαρα όλους τους λόγους για τους οποίους μπορεί να εκδοθεί ένα διαζύγιο.

Εισάγεται το συναινετικό διαζύγιο με τις προϋποθέσεις ότι ο γάμος έχει διαρκέσει έξι μήνες και οι σύζυγοι δηλώνουν ενώπιον του δικαστηρίου σε συνεδρία που ορίζεται τρεις μήνες μετά την αίτηση της καταχώρησης ότι συναινούν στη λύση του γάμου. Όταν υπάρχουν ανήλικα τέκνα θα πρέπει να έχουν ρυθμιστεί ζητήματα επιμέλειας και επικοινωνίας με τα παιδιά για να μπορεί να εκδοθεί το συναινετικό διαζύγιο.

Ο χρόνος διάτασης που απαιτείται για να δημιουργηθεί το αμάχητο τεκμήριο κλονισμού του γάμου μειώνεται από τέσσερα χρόνια σε δύο.

Η Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Στέφη Δράκου, χαιρέτισε την ομόφωνη υπερψήφιση της πρώτης δέσμης των τεσσάρων νομοσχεδίων που αφορούν στον εκσυγχρονισμό του Οικογενειακού Δικαίου, από την Ολομέλεια της Βουλής. Όπως είπε, το συναινετικό διαζύγιο, η ισότητα μεταξύ των συζύγων και η εξομάλυνση των οικογενειακών σχέσεων.

Η κα Δράκου τονισε ότι υιοθετήθηκαν με τη ψήφιση των νομοσχεδίων, παιδοκεντρικού χαρακτήρα σύγχρονες αντιλήψεις όπως, το συναινετικό διαζύγιο, η ισότητα μεταξύ των συζύγων και η εξομάλυνση των οικογενειακών σχέσεων,. Ανέφερε ακόμα ότι τα νομοσχέδια συμβάλλουν στην επίσπευση του χρόνου εκδίκασης των οικογενειακών υποθέσεων αφού πλέον δεν απαιτείται η εκδίκαση από τρείς δικαστές αλλά από έναν.