Του ΣΩΤΗΡΗ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ

Τέσσερις θα είναι, εκτός απροόπτου, οι Δήμοι της Κύπρου που θα διεκδικήσουν τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2030. 

Μετά την Λάρνακα που προχώρησε μάλιστα αρκετά στα διαδικαστικά και ανακοίνωσε την Κυριακή 2/4 το πλάνο της, την Λεμεσό που εξήγγειλε υποψηφιότητα πριν από λίγους μήνες και την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε τον διορισμό Καλλιτεχνικής Διευθύντριας, μπήκε στη μάχη και η Λευκωσία με πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της πρωτεύουσας. Επιπλέον, απόφαση για να διεκδικήσει τον τίτλο πήρε και ο Δήμος της Αγίας Νάπας που ξεκίνησε να τρέχει τις δικές τους διαδικασίες.

Ως εκ τούτου ο ανταγωνισμός θα είναι μεγάλος αφού όπως θα δούμε πιο κάτω κάθε Δήμος έχει τα δικά του δυνατά χαρτιά στην προσπάθεια για να πάρει τον τίτλο. Θυμίζουμε ότι η πρώτη κυπριακή πόλη που πήρε τον τίτλο ήταν η Πάφος το 2017 που κέρδισε την Λευκωσία που επίσης ήταν υποψήφια. 

Λίγα ιστορικά για τον θεσμό

Τον θεσμό εμπνεύστηκε το 1983 η τότε Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας Μελίνα Μερκούρη και πρώτη Ευρωπαϊκή πολιτιστική πόλη ανακηρύχθηκε η Αθήνα το 1985. Σε κάθε νικήτρια πόλη απονέμεται το Βραβείο Μελίνα Μερκούρη.

Ο θεσμός της «πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης» αποσκοπεί στην προώθηση του πλούτου και της πολυμορφίας των διαφόρων πολιτισμών, καθώς και στην ενίσχυση του συναισθήματος των ευρωπαίων πολιτών ότι ανήκουν σε έναν κοινό πολιτιστικό χώρο. Κάθε πολιτιστική πρωτεύουσα επωφελείται από ένα ειδικό πρόγραμμα και από επενδύσεις σε πολιτιστικά έργα που συμβάλλουν στη μακροπρόθεσμη αειφόρο ανάπτυξη των πόλεων αυτών.

Ο θεσμός αποτελεί ιδανική ευκαιρία για πολιτιστική αναγέννηση τόσο των πόλεων που διεκδικούν, αλλά κυρίως της πόλης που θα πάρει τελικά το χρίσμα. Επιπλέον η πόλη που θα κερδίσει τον τίτλο θα έχει πολλά οφέλη αφού είναι ένας θεσμός που μπορεί να δώσει ώθηση σε έργα ανάπτυξης αλλά και μεγάλη δυναμική στον τουρισμό και κατ’ επέκταση και στην οικο­νομία. Είναι μια πολύ μεγάλη πρόκληση που απαιτεί μεγάλη οργάνωση γι’ αυτό και ήδη οι υποψήφιες πόλεις τρέχουν τις διαδικασίες. 

Τα διαδικαστικά

Σημειώνουμε ότι το 2030, θα επιλεγούν δύο ευρωπαϊκές πόλεις ως Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης. Η μία θα είναι από την Κύπρο και η δεύτερη από το Βέλγιο. Ψάχνοντας λίγο στον βελγικό τύπο, εντοπίζουμε ότι ενδιαφέρον υπάρχει από τις Βρυξέλλες, την Γάνδη, το Λέουβεν,  το Κορτράικ, την Λιέγη, ενώ ενώ υπάρχουν αναφορές και για τις πόλεις Αμβέρσα και Μπριζ. 

Μέσα στο 2024, το Υφυπουργείο Πολιτισμού της Κύπρου θα προκηρύξει τον διαγωνισμό. Ήδη όπως πληροφορείται η OffsiteNews, το θέμα απασχόλησε το Υφυπουργείο και σύντομα θα γίνουν και συναντήσεις με τους εμπλεκομένους φορείς. 

Οι πόλεις που θα υποβάλουν αίτηση, θα καταθέσουν τον φάκελο τους, ο οποίος σε πρώτο στάδιο θα εξεταστεί από την δωδεκαμελή ευρωπαϊκή επιτροπή εμπειρογνωμόνων, σε μια προκριματική φάση μέσα στο 2024. Η επιτροπή διορίζεται από τους θεσμούς της ΕΕ. Ο διαγωνισμός διεξάγεται σε εθνική βάση. Δηλαδή οι χώρες της Κύπρου θα διαγωνιστούν μεταξύ τους και είναι δυνατό να περάσουν και οι τέσσερις πόλεις στην τελική φάση. Αναλόγως φακέλου, θα αποφασίσει η Επιτροπή ποιες πόλεις θα πάνε στον τελικό και ποιες θα κοπούν.

Οι πόλεις που θα περάσουν από αυτό το στάδιο, θα αξιολογηθούν εκ νέου από την αρμόδια επιτροπή στην τελική φάση επιλογής. Ακολούθως η Επιτροπή θα ανακοινώσει και την πόλη που θα πάρει τον τίτλο τόσο για την Κύπρο όσο και για το Βέλγιο. Οι τελικές ανακοινώσεις εκτιμάται ότι θα γίνουν μέσα στο 2ο εξάμηνο του 2025.  

Χρηματοδότηση κυρίως από το κράτος

Σημειώνεται ότι η πόλη που θα κερδίσει τον τίτλο, θα χρηματοδοτηθεί κατά κύριο λόγο από το κράτος για να φέρει εις πέρας το πρόγραμμά της. Αναμένεται σύντομα το Υπουργείο Οικονομικών και το Υφυπουργείο Πολιτισμού, να ενημερώσουν τους εμπλεκόμενους φορείς για το ποσό της επιχορήγησης που θα δοθεί από το κράτος στην πόλη που θα πάρει τελικά το χρίσμα. Επιπλέον χρηματοδότηση δίνεται και από τον Δήμο καθώς και από ιδιωτικά κεφάλαια. 

Σημειώνεται ότι η ΕΕ δεν επιχορηγεί την πόλη που θα κερδίσει. Το μόνο ποσό που δίνεται είναι στο τέλος ένα ποσό 1,5 εκατ. ευρώ μαζί το βραβείο Μελίνα Μερκούρη. 

ΛΑΡΝΑΚΑ

Η Λάρνακα είναι η πιο προχωρημένη την συγκεκριμένη περίοδο αφού την Κυριακή 2/4 παρουσίασε την οπτική ταυτότητα και τις βασικές κατευθύνσεις του προγράμματός της.

Για την προώθηση της υποψηφιότητας συστάθηκε ο «Οργανισμός για την Πολι­τιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Λάρνακα 2030». Πρόεδρος του Δ.Σ. της εταιρείας, είναι ο γνωστός επιχειρηματίας και Πρόεδρος της Εταιρείας Τουριστικής Ανάπτυξης Λάρνακας (ΕΤΑΠ), Ντίνος Λευκαρίτης και αντιπρόεδρος ο Δήμαρχος Λάρνακας, Ανδρέας Βύρας.  Γραμματέας είναι ο Πήτερ Ashjian και μέλη: Δώρα Σωτηρίου, Έλενα Τάνου, Κοσμίνα Θεοδούλου, Κωστάκης Κωνσταντίνου, Σταύρος Σταύρου, Φώτος Δημητρίου.

Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού είναι ο κ. Σπύρος Πίσυνος , πρώην καλλιτεχνικός διευθυντή της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου,  ο οποίος διετέλεσε και καλλιτεχνικός διευθυντής κατά την προετοιμασία του φακέλου υποψηφιότητας της Πάφου, που κέρδισε τελικά το χρίσμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2017. 

Καλλιτεχνική Διευθύντρια είναι η κ. Κέλλυ Διαπούλη η συμβολή της οποίας ήταν καταλυτική για την προετοιμασία της πρόταση της Ελευσίνας, η οποία κέρδισε ομόφωνα τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2021 ανάμεσα σε 14 υποψήφιες πόλεις της Ελλάδας.

Η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Λάρνακα 2030 κ. Κέλλυ Διαπούλη

Ήδη όπως προαναφέραμε την Κυριακή 2/4 παρουσιάστηκε η οπτική ταυτότητα και οι βασικές κατευθύνσεις του προγράμματός του Λάρνακα 2030. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην πλατεία Ζουχούρι, όπου στεγάζονται τα γραφεία της Λάρνακας 2030.

Όπως είπε η Καλλιτεχνική Διευθύντρια  κ. Κέλλυ Διαπούλη «η εκδήλωση Όλοι Μαζί για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης είναι αποτέλεσμα συνεργασίας με πολλούς φορείς και καλλιτέχνες της πόλης, γιατί επενδύουμε σε μια διαδικασία συμμετοχικού σχεδιασμού».

Έχει ήδη ξεκινήσει και θα συνεχιστεί, σημείωσε, μία διαδικασία διαβούλευσης με τους καλλιτέχνες και τους πολιτιστικούς φορείς της πόλης για τη διαμόρφωση του προγράμματος της Λάρνακας 2030. «Επίσης, εστιάζει στα παιδιά γιατί αυτά είναι το μέλλον της πόλης. Τέλος, προτείνει ένα νέο τρόπο κατοίκησης του δημόσιου χώρου και προάγει τις αξίες της συμπεριληπτικότητας και της βιωσιμότητας, που είναι κεντρικές αξίες του προγράμματός μας», τόνισε.

Το λογότυπο της υποψηφιότητας της Λάρνακας

Στο λογότυπο της Λάρνακας 2030 «παντρεύονται» με ένα αρμονικό και συνάμα δυναμικό τρόπο, διαφορετικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη Λάρνακα και προσδιορίζουν τόσο την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα της όσο και τη μοναδικότητά της, από ιστορική, πολιτισμική, θρησκευτική σκοπιά αλλά και από το μοναδικό της φυσικό περιβάλλον. Ο τρόπος που έχουν τοποθετηθεί τα επιμέρους στοιχεία στο λογότυπο με μια πρώτη ματιά, σχηματίζουν την πόλη της Λάρνακας. Είναι λες και «αφηγούνται» τη μοναδική ιστορία της. Έντονα, ζωηρά χρώματα, καμπύλες και ευθείες γραμμές, αντιθέσεις και συγκλίσεις, συνθέτουν το ψηφιδωτό της πόλης. Την ίδια ώρα, τα στοιχεία αυτά αντικατοπτρίζουν τους 6 πυλώνες της Λάρνακας 2030, ως μιας Πολυπολιτισμικής, Δημιουργικής, Οικογενειακής, Ανθρώπινης, Βιώσιμης Πόλης και μιας Πόλης με περιέργεια και ταλέντο.

Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι η ιστοσελιδα μας επικοίνωνησε με την κ. Διαπούλη η οποία μας εξήγησε το διαδικαστικό μέρος της διεκδίκησης του τίτλου το οποίο προαναφέραμε, ενώ ιδιαίτερη αναφορά έκανε και στα πολύπλευρα οφέλη που μπορεί να έχει η πόλη που θα κερδίσει τον τίτλο.

Η κ. Διαπούλη σημείωσε κατ’ αρχάς ότι πρόκειται για πολύ μεγάλη διοργάνωση που απαιτεί σωστή και μεγάλη προετοιμασία.  Στον φάκελο που καταθέτει κάθε πόλη, καλείται να απαντήσει σε συγκεκριμένα σημαντικά ερωτήματα όπως για παράδειγμα για τον σκοπό της υποψηφιότητας, για το ποιο είναι το μακροχρόνιο πολιτιστικό πλάνο της πόλης, ποιο το καλλιτεχνικό πρόγραμμα που θα παρουσιαστεί, από που θα επιχορηγηθεί η πόλη για να φέρει την αποστολή της εις πέρας, με ποιους θα συνεργαστεί ο Οργανισμός, αν έχει τις κατάλληλες δομές κ.α.

Η κ. Διαπούλη σημείωσε ότι ο τίτλος είναι ένα εργαλείο ενίσχυσης της εικόνας της πόλης που θα κερδίσει ενώ αποκτά και προτεραιότητα για επενδύσεις και διάφορα εργα αναπτυξης. 

Σημείωσε ότι η χρονιά του τίτλου είναι το επιστέγασμα των πολύχρονων προσπαθειών και οι δράσεις εκείνη τη χρονιά αποκτούν και διεθνή διάσταση. «Είναι το επιστέγασμα μιας διαδικασίας που μετά όμως πρέπει να συνεχιστεί. Είναι μια στρατηγική, ένας τρόπος λειτουργίας της τέχνης».

Όπως αναφέρθηκε και στην παρουσίαση της Κυριακής, η Λάρνακα είναι η παλαιότερη πόλη της Κύπρου και κατοικείται για περισσότερα από τέσσερεις χιλιάδες χρόνια. Ο πολιτισμός της πόλης έχει διαμορφωθεί από τη μακρόχρονή της ιστορία. Ένα μοναδικό σταυροδρόμι της Μεσογείου με επιρροές της Δύσης και της Ανατολής που έχουν δημιουργήσει μια πλούσια κληρονομιά εμπνευσμένη από αμέτρητους πολιτισμούς. Το σημείο συνάντησης της Ευρώπης με την Ανατολή (γεωγραφικά, πολιτισμικά, αρχιτεκτονικά).

ΛΕΜΕΣΟΣ

Στη Λεμεσό συστάθηκε τον Νοέμβριο του 2022 ο «Οργανισμός Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης – Λεμεσός 2030» με σκοπό να προωθήσει την υποψηφιότητα της πόλης και να προετοιμάσει τον φάκελο της αίτησης. 

Τον οργανισμό απαρτίζουν προσωπικότητες από διαφορετικούς χώρους, υπό την προεδρία του Δρα Ανδρέα Πίττα. Αντιπρόεδρος του οργανισμού είναι η Γενική Διευθύντρια του Ριάλτο Γεωργία Ντέτσερ και μέλη οι Νίκος Ζάμπογλου, Νίκος Κυριακίδης, Ανθή Θεοχάρους, Αντιγόνη Κωμοδίκη, Μιχάλης Παπαευαγόρου, Βασίλης Πρωτοπαπάς και Τασούλα Χατζηττοφή. Χρέη Γραμματέα-Νομικού Συμβούλου θα εκτελεί ο Χρίστος Μελίδης.

Πριν από λίγες μέρες, ο Οργανισμός ανακοίνωσε τον διορισμό της Ελεάνας Αλεξάνδρου στη θέση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης της υποψηφιότητας της Λεμεσού για το τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2030.

Η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Λεμεσός 2030

Η κ. Αλεξάνδρου αναλαμβάνει από τη θέση αυτή να δημιουργήσει την καλλιτεχνική πρόταση που θα συμπεριληφθεί στο φάκελο υποψηφιότητας της Λεμεσού για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2030. Εκτός από την κ. Αλεξάνδρου, το Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού έχει εργοδοτήσει επίσης εξωτερικούς συμβούλους  με μακρόχρονη πείρα σε αντίστοιχες διοργανώσεις, σύντομα δε ο Οργανισμός θα στελεχωθεί με επιπλέον προσωπικό. 

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση , η χορογράφος και περφόρμερ, Ελεάνα Αλεξάνδρου γνωρίζει πολύ καλά την πόλη, το σύγχρονο πολιτισμό και την πολιτιστική της κληρονομιά, τους φορείς  και τους καλλιτέχνες της, αποτελώντας η ίδια εδώ και χρόνια μέρος του καλλιτεχνικού της κεφαλαίου.

Μιλώντας στην OffsiteNews η Αντιπρόεδρος του ΔΣ Γεωργία Ντέτσερ, ανέφερε ότι με τον διορισμό της Καλλιτεχνικής Διευθύντριας, πλέον τρέχουν οι διαδικασίες για την ετοιμασία του φακέλου. «Πλέον προχωρούν πιο δυναμικά τα πράγματα. Επενδύουμε στην καλλιτεχνική διευθύντρια ως το βασικό στέλεχος της όλης προσπάθειας. Έχουμε επίσης συνάψει συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες που θα είναι σύμβουλοι στην προετοιμασία της υποψηφιότητας. Οι ξένοι σύμβουλοι έχουν εμπειρία σε διεκδικήσεις της συγκεκριμένες διοργάνωσης. Το επόμενο διάστημα θα διοριστούν επίσης επιτροπές που θα αναλάβουν συγκεκριμένο τομέα η κάθε μία». 

Όπως ανέφερε η κ. Ντέτσερ, μέχρι το καλοκαίρι αναμένεται να ανακοινώσει και η Λεμεσός περισσότερες πληροφορίες και λεπτομέρειες για το πλάνο.

Η κ. Ντέτσερ ήταν Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Πάφος 2017 και είχε ουσιαστικά αναλάβει την υλοποίηση του προγράμματος. «Υπαρχει η γνωση στο ΔΣ και η εμπειρία και οι διαπροσωπικές σχέσεις. Είναι σημαντική επίσης η συνεργασία με την πόλη και τους δημοτες. Έχει πολύ σημαντικό πολιτιστικό κεφάλαιο η Λεμεσος στο οποίο θα επενδύσουμε ενώ έχει και πολύ ενθουσιώδεις δημοτες που θα βοηθήσουν με τον τρόπο τους».

ΛΕΥΚΩΣΙΑ

Η Λευκωσία, που  ήταν η ανθυποψήφια της Πάφου για το 2017, διεκδικεί τελικά ξανά τον τίτλο. Όπως ανέφερε στην OffsiteNews, ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου, Γενικός Διευθυντής του Nicosia For Art που θα αναλάβει να διεκπεραιώσει το project, η απόφαση πάρθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο μέσα στον Μάρτιο και η ευθύνη για την προετοιμασία του φακέλου που θα καταθέσει η Λευκωσία, ανατέθηκε στην εταιρεία Nicosia For Art, η οποία ουσιαστικά είναι εταιρεία ιδιωτικού δικαίου που ανήκει στον Δήμο Λευκωσίας. Σημειώνεται ότι η Nicosia For Art από το 2020 είναι η εταιρεία που διαχειρίζεται το Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας και το Διεθνές Φεστιβάλ Λευκωσίας, που είναι πλέον το μεγαλύτερο στην Κύπρο. 

Σημειώνεται ότι κ. Παπαγεωργίου είναι επίσης Γενικός Διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Λευκωσίας και Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Λευκωσίας.

Ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου

Όπως ανέφερε στην OffsiteNews, η εταιρεία Nicosia For Art ήταν υπεύθυνη και για την προετοιμασία του φακέλου για την υποψηφιότητα της Λευκωσίας για το 2017, ως εκ τούτου έχει το πλεονέκτημα της εμπειρίας στα διαδικαστικά που είναι πολύ σημαντικό. «Υπάρχει η εμπειρογνωμοσύνη και η πλούσια εμπειρία τόσο από την διαδικασία για το 2017, όσο και από την διοργάνωση άλλων μεγάλων εκδηλώσεων μέσα από το Διεθνές Φεστιβάλ Λευκωσίας». 

Ο κ. Παπαγεωργίου, επισήμανε ότι, όταν επαναδραστηριοποιήθηκε το 2019 το Nicosia For Art, κατατέθηκε από τον Δήμαρχο Λευκωσίας κ. Κ. Γιωρκάτζη, η στρατηγική του Δήμου για τον Πολιτισμό η οποία αποτελεί και την βάση για το Διεθνές Φεστιβάλ Λευκωσίας. Η στρατηγική σημείωσε, προέκυψε από την εμπειρία της προηγούμενης αίτησης του Δήμου για το 2017. «Η Λευκωσία δεν κέρδισε αλλά δεν σταμάτησε. Συνόψισε μια στρατηγική για τον πολιτισμό και μας ανέθεσε να υλοποιήσουμε αυτή την στρατηγική. Έτσι με αυτή την βάση προχωράμε και για το 2030. Ο οργανισμός είναι έτοιμος, έχουμε την εμπειρία από το 2017 και το ΔΣ του Nicosia For Art ξεκίνησε ήδη να τρέχει τις διαδικασίες». 

ΑΓΙΑ ΝΑΠΑ

Την δική της υποψηφιότητα για τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας του 2030 θα καταθέσει και η Αγία Νάπα. Ο Δήμαρχος Αγίας Νάπας Χρίστος Ζαννέτου, μιλώντας στην OffsiteNews, ανέφερε «υπάρχει επικαιροποιημένη απόφαση από το Δημοτικό Συμβούλιο, η οποία πάρθηκε πριν από λίγους μήνες, για να προχωρήσει η Αγία Νάπα σε κατάθεση υποψηφιότητας για τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας του 2030».

Ο κ. Ζαννέτου επεσήμανε ότι δεν έγιναν ακόμα κάποιες επίσημες ανακοινώσεις αφού τρέχουν διάφορες διαδικασίες, όπως για παράδειγμα η σύσταση ειδικών επιτροπών κ.α. Όπως τόνισε, αφού κλείσουν κάποια ανοιχτά ζητήματα, θα γίνουν μέσα στις επόμενες μέρες και οι επίσημες ανακοινώσεις με όλες τις λεπτομέρειες. 

Μπορεί η Αγία Νάπα να είναι ο μικρότερος Δήμος από τις 4 υποψηφιότητες, αλλά ποντάρει στην διεθνή του απήχηση και στην πλούσια πολιτιστική του δράση ενώ γίνονται σκέψεις για μια διαφορετική προσέγγιση και επιχειρηματολογία για την προώθηση της υποψηφιότητας, με στόχο να ''κλέψει'' τον τίτλο από τις τρεις μεγάλες πόλεις.