Του Γιώργου Μιχαηλίδη

11 Ιουλίου 2011 - 11 Ιουλίου 2021. Μια ολόκληρη 10ετία συμπληρώνεται σήμερα από την τραγωδία στη Ναυτική Βάση «ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΦΛΩΡΑΚΗΣ» στο Μαρί που είχε ως συνέπεια τον θάνατο 13 ναυτικών και πυροσβεστών. Αιτία η πολύνεκρη έκρηξη σε εμπορευματοκιβώτια που ήταν στοιβαγμένα στη Βάση. 

Οι 13 νεκροί / ήρωες της τραγωδίας είναι οι:

• Διοικητής Ναυτικού Πλοίαρχος  Ανδρέας Ιωαννίδης
• Διοικητής της Ναυτικής Βάσης, αντιπλοίαρχος Λάμπρος Λάμπρου
• Αρχικελευστής Κλεάνθης Κλεάνθους 
• ΈΠΥ Κελευστής Μιχάλης Ηρακλέους 
• Ναύτες Μίλτος και Χρίστος Χριστοφόρου 
• Ναύτης Αντώνης Χαραλάμπους 
• Αρχιλοχίας ΕΜΑΚ Ανδρέας Παπαδόπουλος 
• Πυροσβέστης Αδάμος Αδάμου
• Πυροσβέστης Σπύρος Τταντής 
• Πυροσβέστης Παναγιώτης Θεοφίλου
• Πυροσβέστης Βασίλης Κρόκος 
• Πυροσβέστης Γιώργος Γιακουμή

Έτσι φθάσαμε στην τραγωδία

Τον Φεβρουάριο του 2009, το πλοίο Monchegorsk μετέφερε πολεμοφόδια από το Ιράν στην Συρία  και κατασχέθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Μετά από συσκέψεις από τις Αρχές της Δημοκρατίας ελήφθη η απόφαση όπως τα εμπορευματοκιβώτια μεταφερθούν και φυλαχθούν στη Ναυτική βάση στο Μαρί.

Μεταξύ 6 και 12 Μαρτίου το φορτίο μεταφέρθηκε στη Ναυτική Βάση. Συνολικά ζύγιζε 1400 έως 1500 τόνους, και έτσι είχε κτιστεί τσιμεντένια βάση για να μην υποχωρήσει το έδαφος. Στις 28 Μαΐου 2009, ο τότε Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, με επιστολή του στον Υπουργό Άμυνας Κώστα Παπακώστα, τον ενημέρωνε για τους προβληματισμούς του σχετικά με την φύλαξη του υλικού και τους κινδύνους από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο.

Στις 19 Ιουνίου 2009, το τμήμα τελωνείων της Κυπριακής Δημοκρατίας ενημέρωσε το Υπουργείο Άμυνας, ότι το εκρηκτικό υλικό ανήκει πλέον στην Κύπρο αφού κανένας δεν το είχε διεκδικήσει.

Προμήνυμα κακού

Την νύκτα της 4ης Ιουλίου ένα από τα εμπορευματοκιβώτια είχε παραμορφωθεί. Μετά από αυτή την εξέλιξη αποφασίστηκε η σύσταση ομάδας ειδικών. Μετά από συσκέψεις, αποφασίστηκε ότι τα παραμορφωμένα κιβώτια θα καταβρέχονται με θαλασσινό νερό

Το χρονικό της φονικής έκρηξης

Στις 11 Ιουλίου στις 03:40 το πρωί, εργαζόμενοι στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό Βασιλικού παρατήρησαν «μερικά φώτα στον ουρανό», τα οποία προέρχονταν από την μεριά της Ναυτικής Βάσης και σήμαναν συναγερμό.

Μετά από μερικά λεπτά, ο επικεφαλής αξιωματούχος της ναυτικής βάσης είδε λάμψη, και μετά ότι μερικά από τα εμπορευματοκιβώτια είχαν αρπάξει φωτιά. Το προσωπικό της βάσης κινητοποιήθηκε, Αστυνομία και Πυροσβεστική ενημερώθηκαν και έφτασαν στο χώρο.

Στις 5:00, ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, ο Διοικητής της πυροσβεστικής και άλλοι αξιωματούχοι ενημερώθηκαν για την φωτιά και τις εκρήξεις. Στις 5:17, ο Διοικητής του Ναυτικού έφτασε στην ναυτική βάση ζητώντας τη συνδρομή ελικοπτέρων για βοήθεια στην κατάσβεση της φωτιάς, ωστόσο ήταν αργά.

Στις 5:50 το πρωί, μια μεγάλη έκρηξη που προκάλεσε ωστικό κύμα με αποτέλεσμα να προκαλέσει τον θάνατο 13 ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 62.

Η επόμενη μέρα 

Μετά τη φονική έκρηξη ο Υπουργός Άμυνας Κώστας Παπακώστας, ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκος Κυπριανού και ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Πέτρος Τσαλικίδης έδωσαν την παραίτηση τους.

Τόσο οι απλοί πολίτες όσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούσαν την παραίτηση της Κυβέρνησης. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας ανέθεσε στο Νομικό Πόλυ Πολυβίου όπως παραδώσει πόρισμα για τα τραγικά γεγονότα. 

Το εν λόγω πόρισμα επέρριψε βαριές ευθύνες στον ΠτΔ, ο οποίος όμως το απέρριψε κατηγορηματικά. Τον Ιούλιο του 2013, ο Κώστας Παπακώστας βρέθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία, με το δικαστήριο να δηλώνει πως «έκλεισε τα μάτια του στον κίνδυνο» σχετικά με την φύλαξη εκρηκτικών. Καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση.

Ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Πέτρος Τσαλικίδης καταδικάστηκε στην Ελλάδα για ανθρωποκτονία από αμέλεια σε επτά χρόνια φυλάκιση, άσκησε έφεση και αφέθηκε ελεύθερος χωρίς περιοριστικά μέτρα.

«Έτσι τα έζησα»

Ένα άτομο που έζησε από πολύ κοντά τα γεγονότα είναι ο τέως Διευθυντής της Πυροσβεστικής Μάρκος Τράγκολας μίλησε στην Offsite. Όπως είπε, «η πρώτη εικόνα που μου έρχεται στο μυαλό είναι αυτά που είδα μόλις μπήκα στη Ναυτική Βάση στις 06.50 το πρωί. Από το Ζύγι ακόμα μπορούσες να παρατηρήσεις ένα ομιχλώδες τοπίο με πολύ καπνό και την καύση που προήλθε από την έκρηξη. Το τοπίο άρχισε να καθαρίζει μετά τις 08:00 το πρωί».

Φωτιές παντού

Ο κ. Τράγκολας είπε ότι «υπήρχαν πυρκαγιές στη βόρεια, νότια και ανατολική πλευρά της Βάσης προς τον ηλεκτροπαραγωγικό Σταθμό Βασιλικού όπου ήταν και ο κρατήρας της έκρηξης .Είδαμε παντού κατεστραμμένα πυροσβεστικά οχήματα».

Εικόνες καταστροφής

Όπως ανέφερε ο τέως διευθυντής της Πυροσβεστικής, «είδα εικόνες καταστροφής παντού. Τα θύματα ήταν διασκορπισμένα ενώ αρχικά δεν είχαμε εικόνα ούτε για τους συναδέλφους πυροσβέστες που έχασαν τη ζωή τους. Οι σειρήνες από τα αυτοκίνητα ανταπόκρισης είτε της Πυροσβεστικής, είτε από ασθενοφόρα, είτε από την Πολιτική Άμυνα δεν σταματούσαν να ηχούν».

«Παλεύαμε για ώρες»

Ο κ. Τράγκολας ανέφερε ότι παλεύαμε ώρες για να μην επεκταθεί η πυρκαγιά, αφού ντεπόζιτα καυσίμων στον Ηλεκτροπαραγωγικό Σταθμό Βασιλικού είχαν αλλοιωθεί και θέλαμε να αποτρέψουμε τη διαρροή καυσίμων».Ο έμπειρος αξιωματικός ανέφερε ότι δημιουργήθηκε στην περιοχή Κέντρο Χειρισμού Κρίσεων.

Σκηνές αρχαίας τραγωδίας

Νωπά μένουν στη μνήμη του διευθυντή της Πυροσβεστικής τα όσα ακολούθησαν αφού: «Για ώρες αναμέναμε το ξεκαθάρισμα για τον αριθμό νεκρών κάτι που έγινε αργά το απόγευμα. Ωστόσο, σαν σκηνές αρχαίας τραγωδίας μοιάζουν σαφώς τα όσα βιώσαμε στα μνημόσυνα που ανέλαβε η ΕΜΑΚ των ηρώων μελών της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας».

Ψυχολογική υποστήριξη και ανασυγκρότηση

Ο κ. Τράγκολας είπε ότι τα περί τέλη Ιουλίου (26 ή 27 του μήνα) ανέλαβε τη διεύθυνση της Πυροσβεστικής και είχε απέναντί του πολλές προκλήσεις αφού: «Πρώτα και κύρια θα έπρεπε να ανεβάσουμε το ηθικό των πυροσβεστών που ήταν στο ναδίρ. Να φανταστείτε ότι ακόμα και εμπειρότατοι και ικανοί αξιωματικοί ένιωθαν πίεση και φόβο. Το γεγονός ότι ο διευθυντής και υποδιευθυντής βρίσκονταν σε διαθεσιμότητα δεν υπήρχαν έμπειρα στελέχη στην ηγεσία γι’αυτό φέραμε από επαρχίες πιο έμπειρους αξιωματικούς στο Αρχηγείο. Παράλληλα, το διάστημα 2012-2013 αφυπηρέτησαν 150 πυροσβέστες με πρόωρη αφυπηρέτηση σε μια περίοδο έλλειψης προσωπικού και εν μέσω μεγάλων πυρκαγιών».