Στη νομισματική έκθεση της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (FED) προς το Κογκρέσο τον Ιούνιο αναφέρεται επί λέξει ότι «η ένταση, το εύρος και η ταχύτητα της επακόλουθης μείωσης στην οικονομική δραστηριότητα είναι πολύ χειρότερη από κάθε ύφεση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο» (Times, 17 Αυγ.). Όσοι περίμεναν ότι η πανδημία θα ήταν μια παρένθεση και ότι θα ακολουθήσει ένα αναπτυξιακό μπουμ σε σχήμα V, διαψεύστηκαν οικτρά. Μεταξύ αυτών και όσοι προέβλεπαν διάσωση της κυπριακή τουριστικής σεζόν και έκτιζαν σενάρια στην… άμμο.
Οσονούπω τελειώνει και το παραμύθι, με τη λήξη των προγραμμάτων στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων και λίγο αργότερα, τελειώνει και το πρόγραμμα αναστολής δόσεων (και τοκοχρεολυσίων). Οι δημοσιονομικές αντοχές του κράτους έχουν σχεδόν εξαντληθεί, οι εστίες του ιού έχουν πολλαπλασιαστεί, οι πολίτες βγήκαν απ’ τα «χαρακώματα», τα παιδιά ξεκινούν μαθήματα… μάσκας και ένα νέο κύμα ανεργίας βρίσκεται προ των πυλών. Κοντολογίς, όλα τα ψέματα (μαζί με τα βαρύγδουπα διαγγέλματα) τέλειωσαν. Η πραγματική μάχη ξεκίνησε.
Το καλό νέο είναι ότι (αυτή τη φορά) η κρίση είναι παγκόσμια, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τα δικά μας μέτρα. Τα κακά νέα είναι ότι δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει η κρίση και σε ποια κατάσταση θα βρισκόμαστε, όχι μόνο στο… κέντρο του κόσμου, αλλά και στον υπόλοιπο πλανήτη. Το βέβαιο είναι ότι η κρίση δεν τελειώνει με την εξεύρεση του εμβολίου (της Οξφόρδης, του Sputnik V, της γερμανικής CureVac, της αμερικάνικης Modema, του κινέζικου IMBCAMS…). Μια τέτοια εξέλιξη θα είναι η αρχή του τέλους, αλλά όχι το τέλος. Θα περάσει καιρός, ίσως και χρόνια για να επανέλθει η κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα σε μια κανονικότητα. Θα περάσει καιρός για να ανακτηθούν οι θέσεις εργασίας που χάθηκαν, τα εισοδήματα που συρρικνώθηκαν, οι κοινωνικές νόρμες που άλλαξαν.
Για την ώρα, και έξι μήνες μετά την πρώτη «επίσκεψη» του ιού σε κυπριακό νοσηλευτήριο, ακόμα ψαχνόμαστε. Δεν είναι παράλογο αυτό. Η αβεβαιότητα είναι η νέα κανονικότητα. Μέχρι και κοτζάμ επιστήμονες αλλάζουν απόψεις από το πρωί μέχρι το βράδυ, έχοντας να αντιμετωπίσουν μια ασθένεια που μεταλλάσσεται ανάλογα και με τον χώρο συνάθροισης. Διαφορετικά εξαπλώνεται σε μεγάλη υπεραγορά και διαφορετικά σε Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών. Γι’ αυτό δεν έχουμε μόνο να αντιμετωπίσουμε, όπως οι άλλες χώρες, απλώς την πανδημία αλλά και τις μεταλλάξεις της πανδημίας, αν βρίσκεται σε ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο, αν πλήττει μικρά ή μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και ούτω κάθε εξής.
Μπροστά σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, μόνο μια λύση υπάρχει. Ένα προεδρικό διάγγελμα. Δεν είναι αστείο.
Η κοινωνία έχει ανάγκη από ένα διάγγελμα. Ένα διάγγελμα διαφορετικό από τα προηγούμενα, ένα διάγγελμα σοβαρό, μετρημένο λέξη προς λέξη, ένα διάγγελμα υπεύθυνο. Ένα διάγγελμα που θα εξηγεί στους πολίτες την επερχόμενη οικονομική καταιγίδα, που θα αναλύει το μεσομακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο της κυβέρνησης για έξοδο από το τούνελ της ύφεσης, που θα ανακοινώνει στήριξη στις πληγείσες επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που θα χαρτογραφεί επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων στο δημόσιο τομέα, που θα ανατρέπει κατεστημένες γραφειοκρατικές δομές και δημοσιοϋπαλληλικές νόρμες, που θα εγκαινιάζει αναθεώρηση της φορολογικής και κοινωνικής πολιτικής, που θα βλέπει την κρίση ως ευκαιρία για τομές και θα βάζει θεμέλια πραγματικής ανάπτυξης και ευημερίας.
Μέχρι να ακούσουμε ένα τέτοιο διάγγελμα ή μέχρι να ξυπνήσει η Ευρώπη από τον λήθαργό της, θα ζούμε με τις συνέπειες της κρίσης και τις συνέπειες των επιλογών μας.
Υστερόγραφο: Το είπε (εγκαίρως) πολλές φορές και το έγραψε περισσότερες ο καθηγητής Αντρέας Θεοφάνους και τα γεγονότα τον επιβεβαιώνουν. Αποδίδοντας τα του Καίσαρος, ισχύει ότι «στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης η υιοθέτηση ενός Σχεδίου Μάρσιαλ καθίσταται πλέον στρατηγικός μονόδρομος. Οι ευθύνες αλλά και οι υποχρεώσεις της Ένωσης για την αντιμετώπιση της πολυδιάστατης κρίσης είναι τεράστιες» (συν/ξη στον «Φιλελεύθερο», 9 Αυγ.)
Scripta Manent: «Σε τέτοιες περιόδους πρωτοφανούς κρίσης και εξάπλωσης της μόλυνσης στην αλυσίδα της οικονομίας, το Κράτος καλείται να στηρίξει σε βάθος τον ιδιωτικό τομέα, τους εργαζόμενους και τα νοικοκυριά. Ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να ήταν η παγιοποίηση λογαριασμών κοινής ωφελείας και η αναστολή πληρωμών για συγκεκριμένη περίοδο. Τέτοιες ώρες, τα μέτρα είναι ‘έξω από το κουτί’ και ξεπερνούν κάθε συμβατικό σχεδιασμό. Σε πιο μακροχρόνιο ορίζοντα, μια πιο μόνιμη λύση μπορεί να έλθει από την Ευρωπαϊκή Ένωση…» (5 Απριλίου, «Ανοιξιάτικος περίπατος το 2013»)
Προς ψεκασμένους: Ευτυχώς που υπάρχουν και κάτι… φυλλάδες όπως η Le Figaro, οι Times και οι Financial Times που καυτηριάζουν τις πειρατικές ενέργειες της Τουρκίας στα ελλαδοκυπριακά θαλάσσια ύδατα, γιατί με όσα διαβάζουμε από τους «δικούς» μας φωστήρες, πιστέψαμε ότι ο Ταγίπ μας έδινε κλάδο ελαίας και τον παρεξηγήσαμε. Τον καημενούλη…
Το άσχετο: Επακούμβηση
Καλή Κυριακή και Αγία Υπομονή
