Του Ανδρέα Νικηταρά*  

Η πρόσφατη πρόταση των ΗΠΑ στο πλαίσιο των εργασιών των G7 για να διερευνηθούν οι νομικοί τρόποι ώστε τα παγωμένα Ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, να περιέλθουν μέσω κατάσχεσης τους στα κράτη και ακολούθως να αιμοδοτήσουν την Ουκρανική κυβέρνηση, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η Λυδία Λίθος του οικονομικού μοντέλου της Δύσης.

Τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία είναι επενδυμένα από την Ρωσική Κεντρική Τράπεζα και άλλους οικονομικούς φορείς σε δυτικές χώρες και η ενέργεια αυτή θα σηματοδοτεί μια νέα εποχή στον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί  το μέχρι σήμερα  ρυθμιστικό πλαίσιο σε σχέση με την Διεθνή οικονομία.

Κατ’ αρχάς, η πρόταση αυτή που αρχικά ακούστηκε από τον Ουκρανό ηγέτη κ. Ζελένσκι, βρήκε ευήκοα ώτα στις ΗΠΑ και ακολούθως στη Μεγάλη Βρετανία. Βασικά η πιο πάνω  εξέλιξη είναι αποτέλεσμα της άρνησης  του Αμερικανικού Κογκρέσου να συνεχίσει και να επικυρώσει την οικονομική ενίσχυση προς την Ουκρανία, κόβοντας ουσιαστικά δαπάνες που θα διοχετεύονταν  στην πραγματική οικονομία των ΗΠΑ και ειδικότερα σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής, αφού ο αυξημένος πληθωρισμός μαστίζει και την οικονομία των ΗΠΑ το τελευταίο διάστημα. 

Ενόψει των επερχόμενων προεδρικών εκλογών, η  κυβέρνηση Μπάιτεν δεν θα επιθυμούσε με κανένα τρόπο να υπάρχει στην πολιτική ατζέντα το εύρος των δαπανών που διοχετεύτηκαν στην Ουκρανία. Παράλληλα, δεν θα μπορούσε να ζητηθεί πρόσθετο κονδύλι χωρίς πολιτικό κόστος προς αυτή την κατεύθυνση. 

Η εξεύρεση εναλλακτικών πόρων μέσω διεθνούς βοήθειας δεν κατάφερε να βρει την αποδοχή  από τις σύμμαχες χώρες σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο λόγω της διεθνούς αβεβαιότητας, της βοήθειας που δόθηκε στην Ουκρανία τα προηγούμενα δύο χρόνια, αλλά και των υπέρμετρων δαπανών που χορηγήθηκαν  κατά την περίοδο του Κορονοϊού.

Τι θα σήμαινε όμως η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων ενός κράτους και δει μιας υπερδύναμης  με μονομερείς ενέργειες σε ένα ελεύθερο  οικονομικό σύστημα ;

Κάνοντας αναφορά στο διεθνές δίκαιο, η νομική πτυχή του προβλήματος αναφέρει ότι τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία απολαμβάνουν κυριαρχικής ασυλίας, ως εκ τούτου δεν μπορούν να κατασχεθούν. Σε εμπόλεμες όμως περιόδους το Διεθνές Δίκαιο μπορεί να ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως και εξαρτάται  κάθε φορά ποια πλευρά το ερμηνεύει.

Σε αυτή όμως την περίπτωση, η νομική πτυχή ίσως και να είναι επουσιώδης. Μια ενδεχόμενη απόφαση των G7 είναι πιθανό να δημιουργήσει σοβαρούς κλυδωνισμούς στο οικονομικό μοντέλο όπως το γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Η ενέργεια αυτή, πέραν της οικονομικής ζημιάς που θα προκαλούσε στην Ρωσική Οικονομία,  θα είχε άμεσο αντίκτυπο στα κράτη τα οποία θα εφαρμόσουν το κατασχετικό  αυτό μέτρο το οποίο θα μπορούσε να ταρακουνήσει τα δυτικά νομίσματα. Θα είναι ορατός ο κίνδυνος σε πολλά κράτη αναφορικά με τα συναλλαγματικά διαθέσιμα να  επιχειρηθούν να επαναπατριστούν κεφάλαια είτε πλήρως, είτε μερικώς.

Ταυτόχρονα το πρωτογενές αυτό μέτρο, θα δημιουργούσε σοβαρό προβληματισμό σε πανίσχυρες οικονομίες όπως η Κίνα αλλά και οι εταιρείες δορυφόροι που διαθέτει, οι οποίες  δραστηριοποιούνται εντός των δυτικών οικονομιών. Η ασιατικές οικονομίες και τα Funds που επενδύουν σε όλες αυτές τις χώρες, σε ένα κύμα αβεβαιότητας μπορούν εύκολα να αποσύρουν τις επενδύσεις τους λόγω της αλληλεπίδρασης τους με την Κίνα ή και την Ρωσία. 

Πηγαίνοντας πίσω στην Κινεζική αντίδραση και στην ενδεχόμενη απόφαση των G7 για κατάσχεση των Ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ο  αντίκτυπος θα ήταν άμεσος αφού  θα δημιουργούσε προηγούμενο. Σε συνάρτηση με την εύθραυστη ισορροπία στην διένεξη με την Ταιβάν, μια πιθανή στρατιωτική επέμβαση που είναι πολύ πιθανή στο εγγύς μέλλον, θα δημιουργούσε σημαντικά προβλήματα στην Κινέζικη οικονομία.

Σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον με πολλά κράτη ανά το παγκόσμιο να επιλέγουν στρατόπεδο, οι μη φιλικές χώρες, ιδιαίτερα τα μη δημοκρατικά καθεστώτα, ανά πάσα στιγμή μπορεί να αδράξουν την ευκαιρία επικαλούμενα την «νομιμοποιημένη» πλέον απόφαση και να ενεργήσουν με τον ίδιο τρόπο κατά εταιρειών δυτικών συμφερόντων.

Σε κάθε περίπτωση, ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Γαλλία όπου ο τομέας των εξαγωγών τους προς την Ασία είναι η βασική πηγή εσόδων,  αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την εν λόγω πρόταση, μη μπορώντας να αξιολογήσουν προληπτικά τις συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης.

Αναντίλεκτα, η προδιαγραφόμενη απόφαση – απαίτηση των ΗΠΑ, κινείται σε αχαρτογράφητα νερά, αφού τείνει να  απομακρύνει ακόμα περισσότερο τα αντιμαχόμενα μέρη σε σχέση με την οικονομική συνεργασία, θέτοντας εν αμφιβόλω την εύρυθμη λειτουργία του παγκόσμιου καπιταλιστικού οικονομικού συστήματος. 

*Ο Ανδρέας Νικηταράς είναι Πολιτικός Αναλυτής